Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi

Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi, iklimi ve enerji hedeflerini uygulamaya gönüllü olarak bağlı olan binlerce şehir ve bölgeyi bir araya getirmektedir. Bu girişim, şu anda geldiği nokta itibarıyla dünya çapında 57 ülkede  çok paydaşlı bir hareketin gücüne ve özel ofislerin sunduğu teknik ve metodolojik desteğe dayanarak 7000’den fazla yerel ve bölgesel yetkiliyi bir araya getirmektedir. Bu şehir ve bölgeler; sürdürülebilirlik çerçevesinde, bölgesel veya ulusal düzeyde belirlenen hedefleri gerçekleştirerek bu girişime gönüllü olarak katkı sağlamakta, gözetim sürecine tabi olan sürdürülebilir enerji eylem planları hazırlamaktadırlar. Sözleşmeyi imzalayan şehir ve bölgeler, şehirlerin bölgelerle, devletlerle ve merkezi hükümetlerle birlikte çalışmasını teşvik etmektedir.

Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşme Süreçleri

2008 yılı

Belediye Başkanları Sözleşme girişimi, Avrupa Birliği’nin iklim ve enerji hedeflerine ulaşmak için belediye başkanlarının katılması ve desteklenmesi amacıyla 2008 yılında Avrupa Komisyonu tarafından başlatılmıştır.

2011 yılı

Girişimin başarısı hızla beklentilerin ötesine geçti ve Avrupa ve ötesindeki yeni yerel ve bölgesel yetkililerin de ilgisini çekti. Belediye Başkanları Sözleşmesi, 2010 Ekim ayına kadar 2000 şehirden oluşuyordu. Belediye Başkanları Sözleşmesi’nin Doğu girişimi 2011’de başladı ve şu anda Belarus, Ukrayna, Moldova, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’da faaliyet göstermektedir.

2012 yılı

2012’de Avrupa Komisyonu, Daha Temiz ve Enerji Tasarrufu Yapan Akdeniz Kentleri (CES-MED), projesini başlatarak Belediye Başkanları Sözleşmesi’ni, Avrupa’nın Güney Bölgesi’ne kadar genişletti. Bu proje, Belediye Başkanları Sözleşmesine katılma ve iddialı sürdürülebilir kalkınma politikaları sağlama konusunda şehirleri desteklemektedir. CES-MED Ofisi Cezayir, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Fas, Filistin ve Tunus’ta faaliyet göstermektedir.

2014 yılı

Avrupa Komisyonu, Belediye Başkanları Uyum girişimini başlattı. Belediye Başkanları Sözleşmesi ile aynı prensiplere dayanan, bu kardeş girişim iklim değişikliğine uyum sağlamaya odaklandı.

2015 yılı

Belediye Başkanları Sözleşmesi girişimi ve Belediye Başkanları Uyum girişimleri, Ekim 2015’te Avrupa Parlamentosu’nda yapılan bir törenle resmen birleşti. Hedefleri ve yönleri bir istişare süreci ile tanımlanmış olan yeni Belediye Başkanları İklim ve Enerji Sözleşmesi girişimi iklim değişikliğini azaltma stratejileri konusunda daha iddialı ve daha kapsamlıdır. Bu girişimde yer alan şehirler artık %40 sera gazı azaltma hedefinin uygulanmasını aktif olarak destekleme sözü vermişlerdir. 2030 yılına kadar iklim değişikliğinin azaltılması ve uyumu, bütünleşik bir yaklaşım benimsemeyi ve herkes için güvenli, sürdürülebilir ve uygun fiyatlı enerjiye erişimin sağlanmasını kabul etmişlerdir.

Birkaç yıl sonra Paris’teki İklim Zirvesi’nde, Avrupa Birliği Komisyonu Başkan Yardımcısı Maroš Sefčovič, Sahra Altı Afrika’da, Kuzey ve Güney Amerika’da yeni bölge ofisleri kurulacak olan Belediye Başkanları İklim ve Enerji Sözleşmesi girişiminin coğrafi olarak Japonya, Hindistan, Çin ve Güney Doğu Asya ülkelerini de kapsayacak şekilde genişletildiğini açıkladı.

2016 yılı

Haziran 2016’da, Belediye Başkanları Sözleşmesi, başka bir şehir girişimi olan Belediye Başkanları Birliği (Compact of Mayors) ile güçlerini birleştirmeyi seçerken tarihinin büyük ve yeni bir aşamasına girdi. Sonuç olarak ortaya çıkan “Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi”, kendi ulusal iklim ve enerji hedeflerinin ötesine geçme taahhüdünde olan yerel yönetimlerin en büyük hareketidir. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve iklim adaleti ilkeleri ile tam uyumlu olarak, Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi, üç ana konuyu ele alacaktır: iklim değişikliğinin azaltımı, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine uyum sağlama ve güvenli, temiz ve uygun fiyatlı enerjiye evrensel erişim.

2017’den bu yana, mevcut olanları tamamlamak üzere Kuzey Amerika, Latin Amerika ve Karayipler, Çin ve Güney Doğu Asya, Hindistan ve Japonya’daki bölgesel Antlaşma ofisleri kurulmaya başlandı.

Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı

Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi‘ni imzalayan belediyeler 2 yıl içinde sürdürülebilir enerji eylem planı geliştirmeyi taahhüt etmektedir. Ve eylem planlarında, 2020 yılına kadar sera gazı emisyonlarını en az %20 oranında azaltma hedeflerini de belirlemiş olmaları gerekmektedir. Türkiye’den ilgili sözleşmeyi imzalamış belediyelerden Antalya, Bursa ve İzmir Büyükşehir belediyeleri, İzmir-Bornova, Eskişehir-Tepebaşı, İstanbul-Kadıköy, İzmir-Karşıyaka, İstanbul-Maltepe, Bursa-Nilüfer, İzmir-Seferihisar ve Ankara-Çankaya sürdürülebilir enerji eylem planlarını hazırlamışlardır.

Türkiye’den yeni adı ile Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi girişimine katılmış yukarıda isimleri belirtilen 11 belediyenin ilgili girişimin web sayfasında belirttikleri sera gazı emisyon azaltma hedefleri Tablo 1’de sunulmuştur.

Tablo 1. Belediyelerin sera gazı azaltma hedefleri

¹Bursa Büyükşehir Belediyesine ait sera gazı emisyon değerleri ilgili web sayfasında belirtilmemiştir.

Belediyelerin Sürdürülebilir Enerji Eylem Planlarındaki Stratejiler

Tablo 1’de verilen 11 belediyenin sera gazı azaltma hedeflerini gerçekleştirmek amacı ile hazırlamış oldukları sürdürülebilir enerji eylem planlarındaki temel stratejiler aşağıdaki başlıklar altında toplanmaktadır.

Kentsel Gelişim–Yapılı Çevre (Binalar)

Konutlarda ısı yalıtımı ve yenilenebilir enerji uygulamaları, konutlarda ve sokak aydınlatmasında enerji etkin aydınlatma sistemlerinin kullanılması, bölgesel ısıtma, enerji etkin kentsel dönüşüm, yeni yerleşim alanında sürdürülebilir yerleşke tasarımı

Ulaşım

Toplu taşıma kullanım oranının arttırılması, bisiklet kullanım ve yaya ulaşım oranlarının arttırılması, toplu taşıma araçlarının enerji etkin araçlar ile değiştirilmesi, elektrikli araç kullanımının özendirilmesi teşvik edici uygulamaların yaygınlaştırılması, düşük yatırımlı trafik optimizasyon düzenlemelerinin gerçekleştirilmesi, lojistik ve taşıma filolarından kaynaklanan gaz emisyonlarının azaltılması

Yenilenebilir Enerji

Belediye ve iştirak binalarında ve otellerde yenilenebilir enerjisi uygulamaları (fotovoltaik, rüzgar enerjisi santralleri v.b.), tarımsal sulamada güneş enerjisi sistemlerinin kurulması, bina çatılarında fotovoltaik uygulamaları, organize sanayi bölgelerinde yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi, tarım ve hayvansal atıklardan enerji üretimi, atıksu arıtma çamurlarından biyogaz eldesi, jeotermal ile ısıtma

Katı Atık ve Atık Su Yönetimi

Tüm vahşi depolama sahalarının düzenli depolama sahalarına dönüştürülmesi, katı atık sahalarının tamamından çöp gazı eldesi ve enerji üretimi, katı atıkların kaynağında ayrıştırılması ve geri dönüşümünün sağlanması, tüm atık su arıtma tesislerinin işletme koşullarının iyileştirilmesi

Enerji Verimliliği ve Tasarrufu Konularında Bilinçlendirme Kampanyaları

Belediyede bilgilendirme noktaları oluşturma, enerji tasarrufu ile ilgili etkinlik düzenleme, ekonomik sürüş teknikleri

Diğer Gaz Emisyonları Azaltma Tedbirleri

Kimyasal gübre kullanımının azaltılması, hayvansal atıkların azaltılması, arazi toplulaştırma ve/veya kooperatifler aracılığıyla ortak araç kullanımlarının arttırılması

Sonuç

2008 yılında Avrupa Komisyonu tarafından başlatılan Belediye Başkanları Sözleşme girişimi ve 2016 yılında da Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi girişimi adı ile genişleyerek dünya ölçeğinde bir girişim olmuştur.

2011 yılından itibaren bu süreçte yer alan Türkiye belediyelerinin sayısı artmıştır. Belediyelerimizin, Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi girişimine ilgisinin artması, sürdürülebilirlik açısından umut verici bir gelişmedir.

Ancak sürdürülebilir enerji eylem planlarında belirtilen sera gazı emisyonlarının ve dolayısıyla azaltım hedeflerinin gerçekçi olabilmesi için her enerji kaynağı için emisyon değerinin yaşam döngüsü kriteri (elektrik enerji üretimine gelene kadar olan tüm üretim süreçleri) dikkate alınarak hesaplanmış olması gerekmektedir.

Kaynakça

The Covenant of Mayors. Erişim