Dünyanın bir türlü aşamadığı sorunlar karşısında işbirliği, karşılıklılık ve dayanışmaya dayalı ekonomik modellere ilgi artıyor. Sosyal ve dayanışma ekonomisi (SDE) uluslararası kuruluşların gündeminin ve hedeflerinin önemli bir parçası haline geliyor. Birleşmiş Milletler kuruluşlarının SDE gündemini son dönemde yayımladıkları rapor ve bildiriler üzerinden inceleyebiliriz.

Birleşmiş Milletler kuruluşları ve SDE

SDE alanında çalışmalar yürüten Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşları arasında en uzun geçmişe sahip olanı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’dür. ILO’nun Kooperatifler Birimi, ILO’nun kurulmasından bir yıl sonra 1920 yılında kurulmuştur ve sosyal ekonomideki işletmelere doğrudan atıfta bulunan ilk resmi belgesi 1922 tarihlidir. ILO’nun SDE’nin gelişmesi taahhüdü Anayasası’na, Adil bir Küreselleşme için Sosyal Adalet Bildirgesi’ne (2008) ve Çalışma Yaşamının Geleceği Bildirgesi’ne (2019) dayanır. Geleceğin çalışma yaşamının merkezine insanı yerleştiren 2019 tarihli bildirgede herkes için insana yakışır iş, verimli istihdam ve iyileştirilmiş yaşam standartları oluşturmak amacıyla özellikle mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yanı sıra kooperatifler ve SDE için elverişli bir ortamın teşvik edileceği belirtilmiştir (ILO, 2019). Kısaca, ILO herkes için ortak refahın yaratılmasında ve insana yakışır işlerin mümkün kılınmasında SDE’yi olası bir çözüm aktörü olarak görmektedir.

SDE’ye olan ilginin kapsamı çalışma yaşamı ile sınırlı değildir. Örneğin, Birleşmiş Milletler Sosyal ve Dayanışma Ekonomisi Kurumlar Arası Çalışma Grubu (UNTFSSE)[i], konuya Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) bağlamında yaklaşır. SKA’nın yerelleştirmesinde ve amaçlara ulaşılmasında SDE’nin geçerli bir alternatif olduğunu vurgular. SDE’nin, çoğulcu ve kapsayıcı ekonomilerin ve sürdürülebilir toplumların bir parçası olarak gelişmesini kolaylaştıran ortamların yaratılmasının gerekli olduğunu belirtir.

Dolayısıyla, SDE’ye sadece sorunların semptomları için hafifletici bir tedavi olarak değil, yapısal sorunları çözecek bir güç gözüyle bakılır. Covid-19 krizi bu görüşü pekiştirmiştir. Gerek BM Genel Sekreteri gerek BM kuruluşları, salgın sonrası toparlanma döneminin insan merkezli ve gezegene duyarlı olması gerektiği vurgularken, SDE’nin bu sürecin önemli bir aktörü olduğunu dile getiriyorlar (UNTFSSE, June 2020).

BM kuruluşlarının gündemi

Yapısal sorunların çözümü gerçek ve dönüştürücü değişim gerektirir. Böyle bir değişim için SDE ekosisteminin geliştirilmesi ve güçlendirilmesine yönelik destekler sağlanmalıdır. UNTFSSE’nin 2020-2022 Eylem Planı[ii], SDE konusunda çalışan üye ya da gözlemci kuruluşların üzerinde anlaşmaya vardıkları küresel düzeydeki hedefleri içermektedir (UNTFSSE, January 2020).

https://unsse.org/2020/03/05/untfsse-second-technical-symposium/

Öncelikli hedefler

  1. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararı: Eylem planında belirlenen öncelikli hedeflerden ilki, 2030 Gündemi’nin uygulanması için BM içinde ve ulusal politikalarda SDE’yi bir öncelik olarak tanımlayan bir Genel Kurul kararının alınmasıdır. BM Genel Kurulu’nun böyle bir karar alması, devletleri ulusal ve ulus-altı düzeylerde SDE’yi desteklemeye ve SDE’nin gelişmesine yardımcı olmaya teşvik edecektir.
  2. Farkındalığı artırmak: SDE ve SKA hakkında farkındalığı artırmak için eylemler, aktörler ve kuruluşlara ilişkin veri toplanması ve sistematize edilmesi öncelikli hedeflerden ikincisidir. İçerik üretimi ve araştırması ile hâlihazırda var olan materyallerin toplaması ve yayımlanması, düzenli aralıklarla konferanslar düzenlenmesi, istatistiklerin geliştirilmesi/iyileştirilmesi, akademik bilginin politika anlayışına dönüştürülmesi ihtiyacına işaret edilmektedir.
  3. Operasyonel SDE projesi: Bir sonraki adım olarak, bir SDE operasyonel projesinin hazırlanması belirlenmiştir. Proje, ülkelere SDE için kolaylaştırıcı (eko)-sistemleri uygulamaya koyma çabalarında yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Küresel düzeyde ve ülke düzeyinde eşzamanlı yürütülecek projenin beş yıllık bir başlangıç süresine ve 3 ila 5 milyon ABD Doları tutarında bir başlangıç maliyetine sahip olacağı öngörülmüştür.

İçerik öncelikleri

UNTFSSE’nin SDE’yi yaygınlaştırma yaklaşımı, ilkeleri ve uygulamaları bazı konulara öncelik vermektedir.

  1. Yerel boyut: SKA’nın yerelleştirilmesinde SDE’nin başat rolünü araştırırken; orta ve mikro düzey politikaya böylece yerel düzeye odaklanmak, SDE’nin tabana dayalı doğasını ve Güney-Güney işbirliğini gerçekleştirme potansiyelini önemsemek gerekir. Tüm çabaların koordineli ve katılımcı kalması önemlidir.
  2. Eğitim: Eğitim, çok küçük yaşlardan itibaren ekonomi, sosyal ilişkiler, işletmeler, üretim konularındaki algıları değiştirmenin ve kapitalist bireyciliğe ve aşırı rekabetçiliğe bir alternatif sunmanın bir yoludur.

Yeni bir gelecek kurmak

BM kuruluşlarının insan merkezli ve gezegene saygılı “daha iyi normal” önerisi, Covid-19 sonrasında SDE örgütlerinden beklentileri üç başlık altında topluyor (UNTFSSE, 2020b):

  • Özellikle en savunmasız kişiler için temel haklara erişimi geliştirmek
  • Yerel düzeyde yenilikçi çözümler üretmek
  • Adil bir geçişi desteklemek

Ancak bildiride belirtildiği gibi, SDE’nin bu beklentileri karşılaması hükümetlerin çok paydaşlı bir yaklaşım dâhilinde kamu politikalarını ve iyileştirme önlemlerini birlikte tasarlama ve birlikte uygulama konusundaki istekliliğine bağlı olacaktır.

Kaynakça

ILO. (2019). Financial Mechanisms for Innovative Social and Solidarity Economy Ecosystems. Erişim

UNTFSSE (January 2020). Second Technical Symposium: Task Force Action Plan 2020-2022: Brief Report. Erişim

UNTFSSE (June 2020). What Role for the Social and Solidarity Economy in the Post Covid-19 Crisis Recovery. Erişim


[i] UNTFSSE hakkında kısa bir bilgi için bkz. (Sosyal Ekonomi, 2019).

[ii] UNTFSSE’nin 6 üyesi (ILO, OECD, UNCTAD, UNDESA, UNDP, UNRISD) ile 9 gözlemcinin  (CSEND, CIRIEC, Euclid Network, EURICSE, FMDV, GSEF, ICA, SSE International Forum, RIPESS) içinde olduğu otuz altı katılımcılı teknik sempozyum, 21-22 Kasım 2019 tarihinde yapılmıştır. Toplantının ana sonucu olarak, Çalışma Grubu, üyeleri ve gözlemcileri tarafından önümüzdeki iki yılda ortaklaşa üstlenilecek temel eylemler üzerinde anlaşmıştır.

Kategori(ler): Haberler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


ReCAPTCHA doğrulama süresi sona erdi. Lütfen sayfayı yeniden yükleyin.