Courant d'Air Yenilenebilir Enerji Kooperatifi

Merkezi Belçika-Elsenborn’da bulunan Courant d’Air yenilenebilir enerji kooperatifi, mümkün olduğunca çok insanın yenilenebilir enerjiye erişimini sağlamak amacıyla 2009 yılında kurulan sosyal amaçlı bir vatandaş kooperatifidir.

Bir ortaklık payının 250 € olduğu kooperatifin toplam sermayesi 4.564.500 €  tutarındadır (2019). Courant d’Air herkese açık olduğu için ortak sayısı sürekli artmaktadır. 2019’da 2.564 olan ortak sayısı bugün 2.700’i aşmıştır.

Avrupa Enerji Kooperatifleri Federasyonu REScoop.EU üyesi olan Courant d’Air, 2010 yılında, REScoop.be federasyonunun kuruluşuna katılmıştır. Ayrıca, 2015 yılından bu yana, sosyal girişimler ve sosyal ekonominin çoğulcu bir federasyonu olan SAW-B ve Yenilenebilir Enerjileri Destekleme Derneği APERe’nin üyesidir.

2015 yılında, 5 kooperatif ortağı ile Rescoop MECISE projesine katılan Courant d’Air, farkındalık ve bilgilendirme çalışmalarına zaman ve kaynak ayırmaktadır. Yenilenebilir enerji sistemlerinin bulunduğu bölgelere özellikle öğrenci ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi, film gösterimleri, konferanslar ve paneller gibi etkinliklerle sürdürülebilir enerjinin yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmaktadır.

Kooperatifin Amaçları

Courant d´Air’in yaklaşımı dayanışma ekonomisine, vatandaş katılımına ve yerel köklere dayanmaktadır. Eylemlerinde yenilenebilir enerji üretimine, özerkliğin ve enerji verimliliğinin geliştirilmesine odaklanmaktadır. Kooperatif amaçları bu çerçevede belirlenmiştir:

• Enerji üretimi ve arzı üzerinde bireylerin kontrolünü sağlamak için yenilenebilir enerjilerin, özellikle rüzgâr enerjisinin geliştirilmesine vatandaşları dâhil etmek;
• Yenilenebilir enerji alanında sürdürülebilir yatırımlar yapmak;
• İştiraklerinde ve genel olarak toplumda rasyonel ve sorumlu enerji kullanımını teşvik etmek ve yenilenebilir kaynaklı enerjinin kullanımına yöneltmek;
• Ortaklarının sürdürülebilir enerji üretimi ve tüketimi için bireysel çözümlerin uygulanmasıyla bağlantılı enerji seçimleri yapmalarını desteklemektir.

Courant d’Air, yerel hedeflerini küresel bir vizyonun parçası olarak belirler ve:

• Avrupa Komisyonu tarafından 2030 için tanımlanan enerji-iklim hedeflerini dikkate alır (1990 yılı seviyesine kıyasla sera gazı emisyonlarında %40 azalma; yenilenebilir enerjilerin %27 kullanımı; enerji verimliliği, rekabetçi, ekonomik ve güvenli enerji üretimi);
• Havacılık yakıtları haricinde, Belçika’da tüketilen tüm birincil enerji için, 2050’ye kadar yalnızca yenilenebilir enerjilerden oluşan bir enerji karmasına geçişe kararlı bir şekilde katılmak istiyor (2050’ye kadar Belçika’da %100 yenilenebilir enerjiye doğru – Bureau du Plan, ICEDD);
• Waimes, Bütgenbach, Malmedy ve St-Vith belediyelerini ve aktif olduğu ve Belediye Başkanları Sözleşmesi’nin bir parçası olan tüm belediyeleri, enerji verimliliğini artırmaları için gönüllü olarak destekler ve kendi bölgesinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmak ister.

Courant d’Air’den Nükleer Enerji Değerlendirmesi

Kooperatif, aşağıda sıralanan gerekçelerle Belçika’nın nükleer enerji kullanımına son vermesi gerektiğini savunmaktadır. Nükleer enerji,

• Ülkenin enerji özerkliğine katkıda bulunmayan sınırlı, yenilenemeyen, özel olarak ithal edilen madencilik kaynaklarından elde edilir;
• Kirletici (bazıları son derece radyoaktif ve çok uzun ömürlü atık) ve tehlikelidir (yoğun nüfuslu bölgeler için potansiyel olarak felaketle sonuçlanabilecek kaza riski);
• Üretimi merkezileşmiştir dolayısıyla merkezsizleştirme mümkün değildir ve vatandaşlar tarafından kontrol edilemez;
• Üretimi aşırı yoğundur; büyük ölçüde merkezi olmayan yenilenebilir üretim desteğiyle uyumsuz bir ulaşım ve dağıtım ağları yapısı gerektirir;
• Üretimi değiştirilemediğinden geçiş döneminde yenilenebilir enerjilerle bir arada bulunmaya uygun değildir;
• Yarattığı etkilerle, toplumların ve insan örgütlerinin yönetim ve öngörü kapasitesini aşan yüzbinlerce yıl boyunca topluluğun sorumluluğunda olmayı sürdürür;
• Santralların ömrünün 40 yıllık faaliyetin ötesine uzatılması yeniden maliyetli yatırımlar gerektirir;
• Uranyum çıkarıldığı ülkelerde jeopolitik gerilimleri körükler, askeri amaçlara yönlendirilebildiği için nükleer silahların yayılmasına katkıda bulunur;
• Nükleer depolama alanlarının ve dünya çapında taşınan radyoaktif atık miktarlarının çoğalmasıyla nükleer terörizm riskinin artmasına neden olur.

Sonuç olarak Courant d’Air nükleer enerji kullanımını dışlayan bir geçişten yanadır. Bunu da yaptığı çağrılarla somutlaştırmaktadır:

• 40 yıllık çalışmadan sonra reaktörlerin kapatılması ve sorunlu olan reaktörlerin derhal kapatılması
• Etkili ve hızlı bir geçiş için gerekli olan mali kaynakları ve insan kaynaklarını sağlamak için açık ve sağlam bir siyasi irade ortaya konması

Enerji Üretimi

Enerji üretimini daha çok rüzgâr santralları ile gerçekleştiren kooperatif, 2017 yılında güneş enerjisi projelerini devreye almaya başlamıştır. Yine 2017 yılında, kooperatife ait bir elektrikli otomobil ile alternatif ulaşım projesi hayata geçirilmiştir. İlgilenen vatandaşlar, elektrikli otomobili kiralayabilmektedirler.

Kooperatifin çalışmakta olan enerji üretim tesislerinin özeti Tablo 1’de verilmiştir. Tablo 1’deki tesislere ek olarak işletime alınması planlanan toplam 28, 39 MW gücünde 9 rüzgâr projesi mevcuttur.

Tablo 1. Çalışmakta olan enerji üretim tesisleri

Courant d’Air, 9 Walloon enerji kooperatifi ile birlikte, elektrik tedarikçisi COCITER’i (Comptoir Citoyen des Energies) kurmuştur. Elektrik satışları COCITER aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Elektrik fiyatları, ilgili kooperatifler tarafından üretilen yeşil elektriğin satın alınması dâhil, yalnızca gerçek maliyetleri karşılayacak şekilde belirlenmektedir.

Sonuç

Belçika’nın, 2000 yılında 84.012 GWh olan elektrik üretimi, 2019 yılında 93.497 GWh olarak gerçekleşmiştir. Ülkenin elektrik üretiminin enerji kaynaklarına göre dağılımı Şekil 1’de sunulmuştur (IEA, 2020). 2019 yılında doğal gaz ve nükleer enerji elektrik üretiminde hâlâ en çok kullanılan enerji kaynakları olmakla beraber kömür kullanımı neredeyse terk edilmiştir. Aynı dönemde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında (özellikle rüzgâr enerjisi) önemli oranda artış sağlanmıştır.

Önümüzdeki yıllarda Courant d’Air gibi yenilenebilir enerji kooperatiflerinin, elektrik üretiminde yenilenebilir kaynakların payının artmasında önemli rol üstlenecekleri düşüncesindeyim.