Enerji konusunda dünyanın en yetkili ve en kapsamlı veri tabanı olarak kabul edilen Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), enerji arz ve talebine ilişkin enerji istatistiklerinin yanında pek çok diğer göstergeye ilişkin verileri toplar, değerlendirir ve yayar. Dünya Temel Enerji İstatistikleri, IEA’nın ürettiği çok sayıda veri setinden yararlanarak hazırlanan raporlardan biridir ve oldukça kapsamlıdır. Rapordan, enerji arz ve talebinden fiyatlara, enerji verimliliğinden emisyonlara ve Ar-Ge’ye, küresel düzeyde enerji görünümünü yansıtacak rakamlara ulaşılabilmektedir. Bu yazıda, Dünya Temel Enerji İstatistikleri 2020′de (Key World Energy Statistics 2020) yer alan enerji üretimi ve kullanımına ait bazı veriler değerlendirilmiştir.

Fosil Kaynak Üretimi

1973-2019 zaman aralığında dünya genelinde ham petrol, kömür ve doğal gaz üretimleri sırasıyla %55, %158 ve %234 artış göstermiştir. 2019 yılında ham petrol 4439 Mt, kömür 7921 Mt ve doğal gaz 4089 milyar m3 üretim değerine ulaşmıştır. Tablo 1’de sözkonusu fosil kaynakların üretiminde, dış satımında ve dış alımında ilk beş sırayı alan ülkeler sıralanmıştır. Tablo 1’den görüleceği gibi Çin, ABD, Hindistan ve Rusya üretim ya da dış alımda ilk sıralarda yer almaktadırlar.

Tablo 1. Fosil kaynak üretiminde ülke sıralaması

 Ham petrol

Ülke

Üretim

(Mt)c  

Ülke

Dış satım

(Mt)

Ülke

Dış alım

(Mt)

ABD 742 Suudi Arabistan 368 Çin 459
Rusya 560 Rusya 260 ABD 292
Suudi Arabistan 546 Irak 190 Hindistan 226
Kanada 265 Kanada 148 Güney Kore 151
Irak 234 Birleşik Arap Emirlikleri 125 Japonya 151

Kömür

Ülke Üretim

(Mt)

Ülke Dış satım

(Mt)

Ülke Dış alım

(Mt)

Çin 3693 Endonezya 448 Çin 296
Hindistan 769 Avusturalya 393 Hindistan 246
ABD 640 Rusya 189 Japonya 185
Endonezya 616 Güney Afrika 78 Güney Kore 130
Avusturalya 503 ABD 78 Tayvan 67

 Doğal gaz

Ülke Üretim

(Milyar m3)

Ülke Dış satım

(Milyar m3)

Ülke Dış alım

(Milyar m3)

ABD 955 Rusya 265 Çin 122
Rusya 750 Katar 124 Japonya 105
İran 232 Norveç 113 Almanya 103
Çin 178 Avusturalya 95 İtalya 71
Kanada 177 ABD 54 Meksika 57

a2019 yılı,   b2018 yılı, cMT: Milyon ton

Elektrik Üretimi

Dünyada toplam elektrik üretimi 1973-2018 döneminde %334 artış ile 2018 yılında, 26619 TWh’a ulaşmıştır. Elektrik üretimindeki kaynak kullanım oranları; 1973’te (kömür: %38,3, petrol: %24,8, hidrolik: %20,9, doğal gaz: %12,1, nükleer: %3.3, yenilenebilir: %0,6), 2018 yılında (kömür: %38,2, petrol: %2,9, hidrolik: %15,8, doğal gaz: %23,1, nükleer: %10,2, yenilenebilir: %9,8) şeklinde gerçekleşmiştir. Bu değerler elektrik üretiminde fosil kaynak kullanımının günümüzde hâlâ çok yüksek olduğunu göstermektedir. Fosil kaynaklardan elektrik üretiminde önde gelen ülkeler Tablo 2’de sıralanmıştır.

Tablo 2. Fosil kaynaklardan elektrik üretiminde ülke sıralaması (2018 yılı)

Kömür   Doğal gaz   Petrol  
Ülke (TWh) Ülke (TWh) Ülke (TWh)
Çin 4773 ABD 1519 Suudi Arabistan 160
ABD 1272 Rusya 528 Japonya 52
Hindistan 1163 Japonya 378 ABD 43
Japonya 339 İran 256 Irak 40
Güney Kore 258 Çin 224 Meksika 35

Yenilenebilir Kaynaklardan Elektrik Üretimi

1973’te toplam 1296 TWh olan hidroelektrik elektrik üretimi 2018 yılında 4325 TWh’a ulaşmıştır. Rüzgâr ve fotovoltaik (güneş) kaynaklardan elektrik üretimi 2000’li yıllar ile birlikte hız kazanmaya başlamıştır. 2005  yılında rüzgâr 104 TWh ve fotovoltaik 4 TWh iken, 2018 yılında  rüzgâr 1273 TWh ve fotovoltaik 554 TWh değerlerine ulaşmıştır. Tablo 3’te hidroelektrik, rüzgâr ve fotovoltaik kaynaklı elektrik üretiminde önde olan ülkeler sıralanmıştır. Tablo 3’ten görüleceği gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminde Çin ve ABD ilk sıralarda yer almaktadırlar.

Tablo 3. Yenilenebilir elektrik üretiminde ülke sıralaması (2018 yılı)

Hidrolektrik   Rüzgâr   Fotovoltaik  
Ülke (TWh) Ülke (TWh) Ülke (TWh)
Çin 1232 Çin 366 Çin 177
Brezilya 389 ABD 276 ABD 81
Kanada 386 Almanya 110 Japonya 63
ABD 317 Hindistan 64 Almaya 46
Rusya 193 UK 57 Hindistan 40

Değerlendirme

Raporu, bu günlerde gündemde olan Yeşil Geçiş perspektifinden kısaca değerlendirerek birkaç noktayı not düşelim.

  • Fosil kaynak kullanımı gerek genel enerji gerekse elektrik üretiminde hâlâ çok yüksek oranlardadır. İklim krizinin etkileri giderek şiddetlenirken bu oranların yavaşça aşağı çekilmesini beklemek hiç gerçekçi değildir.
  • Yenilenebilir enerji kullanımındaki artış dikkat çekicidir. İlk bakışta olumlu olmakla birlikte iki noktaya dikkat etmek gerekir. Bunlardan ilki, artış hızının artmasına olan gereksinimdir. İkincisi ise yenilenebilir enerji yatırımlarının sürdürülebilir olmasına önem verilmesi gerekliliğidir. Her yenilenebilir enerji yatırımının sürdürülebilir olmayabileceği unutulmamalıdır.
  • Üretim ve tüketimleriyle dünya üzerinde en büyük etkileri yaratan G20 ülkeleri enerji üretimi ve tüketimdeki lider konumlarını enerji verimliliğine de yansıtmalıdır.

Not: Öne çıkan görsel, Black Coal Underground Miners Black And White

Kategori(ler): Akademik

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir


The reCAPTCHA verification period has expired. Please reload the page.