İlk 300: 2018 Dünya Kooperatif İzleme Raporu

Sıralamalar her zaman merak uyandırır, dikkat çeker. Veri toplama sürecindeki eksiklikler ya da seçilen göstergeler ne kadar sorunlu olursa olsun durum değişmez. Herkes zirvedekileri öğrenmek ister. Dünya kooperatifçiliğinin en büyüklerini merak edenler için başvuru kaynağı Dünya Kooperatif İzleme Raporu’dur.

Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) ve Avrupa Kooperatif ve Sosyal Girişimler Araştırma Enstitüsü (Euricse) tarafından hazırlanan ve 2018’de yedincisi yayımlanan rapor, dünyanın en büyük kooperatiflerini ve mütüel kurumlarını, ilk 300 için sıralamayı ve sektörel analizleri okuyucuya sunmakta. İlk 300 sıralaması, 2016 finansal verileri ile ve iki farklı gösterge kullanılarak hazırlanmıştır. Göstergelerden ilki, ABD Doları cinsinden ciro ve ikincisi, ciro/kişi başı GSYH oranıdır.

Cironun kişi başı GSYH’ye oranı, her bir kooperatifin ulusal GSYH’ye katkısını hesaplamak yerine, kooperatifin cirosunu, faaliyet gösterdiği ülkenin refahı ile ilişkilendirmektedir. Kişi başı GSYH, bir ekonominin satın alma gücünü uluslararası olarak karşılaştırılabilir bir şekilde ölçer. Bu nedenle, cironun kişi başına GSYH’ye oranı, bir kooperatifin cirosunu, bir ekonominin satın alma gücü açısından uluslararası olarak karşılaştırılabilir bir şekilde ölçmektedir. Bir başka ifadeyle oran, işletmelerin büyüklüğünü ulusal bağlamda ölçmektedir.

Son raporun önemli bir yeniliği, İlk 300 ve Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH)’nin incelenerek sonuçların ayrı bir bölüm başlığı altında okuyucuya sunulmasıdır. Dünyada ICA başta olmak üzere çatı kuruluşların önderliğinde kooperatifçilik sektörü sürdürülebilirliğe yönelik önemli eylemleri yaşama geçirmektedir. Adil işgücünü sağlamak, çevreyi korumak ve SKH’lerini gerçekleştirmek üzere bundan çok daha fazlasını yapmak için projeler ve girişimler geliştiren birçok kooperatif bulunmaktadır.

Çalışmada, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi projesi (UNGC) ve Küresel Raporlama Girişimi’ne (GRI) raporlanan belgeler incelenerek, dünyadaki en büyük kooperatif girişimlerinin ve ortaklarının SKH’lerine ulaşma yolunda nasıl hareket ettikleri ele alınmaktadır. Grupo Sancor Seguros (Arjantin), Metsä Group (Finlandiya) ve Sicredi (Brezilya) tarafından gerçekleştirilen eylemlerle ilgili hikâyelere raporda yer verilmiştir.

İlk 300 Ne Kadar Büyük?

İncelenen 2.575 kuruluş içinden belirlenen ilk 300 kooperatif, 26 ülkeye dağılmıştır. 2016 yılı toplam ciroları 2 trilyon Doların biraz üzerindedir. Cironun sektörlere göre dağılımına bakıldığında, en büyük sektörlerin sigorta kooperatifleri ve mütüeller (% 33), tarım ve gıda endüstrileri (% 33), toptan ve perakende ticaret (% 20) olduğu görülmektedir. Bankacılık ve finansal hizmetler (% 7), sanayi ve kamu hizmetleri (% 4), diğer hizmetler (% 2), sağlık, eğitim ve sosyal bakım (% 1) sektörlerinin payları önceki gruba göre daha düşüktür.

Ciroya Göre Sıralama

Bu sıralamada, Fransız Groupe Crédit Agricole (90,16 milyar Dolar) ve Groupe BPCE (67,78 milyar Dolar) sırasıyla birinci ve ikinci sırada, Almanya’dan BVR (55,36 milyar Dolar) ise üçüncü sırada yer almakta. 2016 sıralamasında ilk üçe giren bu gruplar, bankacılık ve finansal hizmetler sektöründe faaliyet göstermekte.

Tablo 1. Ciroya Göre İlk 20

Sıra	Kurum	Ülke	Sektör	2016 Cirosu (Milyar Dolar)
1	Groupe Crédit Agricole	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	90,16
2	Groupe BPCE	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	67,78
3	BVR	Almanya	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	55,36
4	Zenkyoren	Japonya	Sigorta	54,62
5	REWE Group	Almanya	Toptan ve Perakende Ticaret	54,57
6	Nippon Life	Japonya	Sigorta	48,17
7	ACDLEC – E. Leclerc	Fransa	Toptan ve Perakende Ticaret	48,10
8	Groupe Crédit Mutuel	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	46,35
9	Zen-Noh	Japonya	Tarım ve Gıda Endüstrileri	44,06
10	State Farm	ABD	Sigorta	40,80
11	Nonghyup	Kore	Tarım ve Gıda Endüstrileri	36,45
12	Liberty Mutual	ABD	Sigorta	34,94
13	Talanx Group	Almanya	Sigorta	34,44
14	Edeka Zentrale	Almanya	Toptan ve Perakende Ticaret	34,23
15	Sumitomo Life	Japonya	Sigorta	31,82
16	CHS Inc.	ABD	Tarım ve Gıda Endüstrileri	30,35
17	Coop Swiss	İsviçre	Toptan ve Perakende Ticaret	28,76
18	Migros	İsviçre	Toptan ve Perakende Ticaret	28,17
19	Meiji Yasuda Life	Japonya	Sigorta	26,37
20	Rabobank	Hollanda	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	22,70

Kaynak: The 2018 World Cooperative Monitor

Ciro/Kişi Başı GSYH Oranına Göre

Ciro/kişi başı GSYH’ye göre yapılan sıralama, kooperatiflerin ülke ekonomisine oranla büyüklüklerine odaklanmaktadır. Ciroya göre sıralamada ilk 20 içinde görmediğimiz Hindistan’dan iki tarım kooperatifi burada birinciliği ve dördüncülüğü almıştır. Buradan hareketle, Hindistan ekonomisinde tarım kooperatiflerinin önemli bir yeri olduğu söylenebilir.

Tablo 2. Ciro/Kişi Başı GSYH Oranına Göre İlk 20

Sıra	Kurum	Ülke	Sektör	Ciro/Kişi Başı GSYH (2016)
1	IFFCO	Hindistan	Tarım ve Gıda Endüstrileri	2.572.145,62
2	Groupe Crédit Agricole	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	2.445.342,73
3	Groupe BPCE	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	1.838.443,93
4	Gujarat Cooperative Milk Marketing Federation Limited	Hindistan	Tarım ve Gıda Endüstrileri	1.796.474,31
5	Zenkyoren	Japonya	Sigorta	1.401.490,80
6	Nonghyup	Kore	Tarım ve Gıda Endüstrileri	1.320.316,68
7	BVR	Almanya	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	1.310.730,46
8	ACDLEC – E. Leclerc	Fransa	Toptan ve Perakende Ticaret	1.304.487,09
9	REWE Group	Almanya	Toptan ve Perakende Ticaret	1.292.064,17
10	Groupe Crédit Mutuel	Fransa	Bankacılık ve Finansal Hizmetler	1.257.220,45
11	Nippon Life	Japonya	Sigorta	1.236.076,56
12	Zen-Noh	Japonya	Tarım ve Gıda Endüstrileri	1.130.492,78
13	Copersucar SA	Brezilya	Tarım ve Gıda Endüstrileri	873.592,28
14	Sumitomo Life	Japonya	Sigorta	816.530,38
15	Talanx Group	Almanya	Sigorta	815.496,88
16	Edeka Zentrale	Almanya	Toptan ve Perakende Ticaret	810.625,81
17	State Farm	ABD	Sigorta	708.388,98
18	Meiji Yasuda	Japonya	Sigorta	676.669,85
19	Kribhco	Hindistan	Tarım ve Gıda Endüstrileri	640.861,67
20	Liberty Mutual	ABD	Sigorta	606.631,13

Kaynak: The 2018 World Cooperative Monitor

Sıralamada Türkiye’den Kooperatif Yok mu?

Ciroya göre yapılan İlk 300 sıralamasına Türkiye’den hiçbir kooperatif girememiştir. Ciro/Kişi Başı GSYH sıralamasında, Trakya Yağlı Tohumlar Tarım ve Satış Kooperatifleri Birliği yaklaşık 29 milyar Dolar ile 267. sırada yer almış ve listeye giren tek kooperatifimiz olmuştur.

Not: Raporun tam metni için Erişim