Bilgi güçtür. Yönetişim kontroldür. Öyleyse demokratik bir karar alma sistemi ve gücün dağıtıldığı bir sistem istiyorsanız, ne yaparsınız?
Hiyerarşilerde seviyeler ne kadar artarsa sonuçta bilgi o kadar zayıflar; ya gürültüde kaybolup gider ya paylaşılmaz ya da çarpıtılır. Bu, hiyerarşilerin çelişkisidir. Shann Turnbull, beş seviyeli hiyerarşiye sahip bir organizasyonda bu kaybın % 98 düzeyinde olduğunu tahmin etmiştir. Oysa, demokratik yönetişimin, ağ tabanlı yönetişimin daha iyisini yapabildiği bir örnek var.
Kooperatif modeli, ekonomik katılım (işi yapanların mülkiyeti) ve eşitlik (ortakların eşit oya sahip olmaları) ilkelerine dayanan kendini kanıtlamış bir iş modelidir.
Ancak, aslında, yönetişimin pratikte nasıl çalıştığını gösteren sistematik ve kültürlerarası bir araştırma bulunmamakta. Johnston Birchall’ın büyük kooperatifler üzerine yaptığı araştırmada bunun üzerinde birlikte çalıştık; önümüzdeki hafta Hollanda, İsveç, Danimarka, Finlandiya, Belçika, Almanya’dan kardeş ağlarla birlikte Hollanda’da kooperatif yönetişimi üzerine bir atölye düzenliyoruz.
Westminster’da milltevekili Graham Allen tarafından düzenlenen bir yuvarlak masa toplantısında, ABD’deki Müzakereci Demokrasi Merkezi Direktörü Profesör James Fishkin’i dinledim. Son kitabı, İnsanlar Düşünürken Demokrasi (Democracy when the people are thinking), aşağıdakiler de dâhil olmak üzere farklı demokrasi biçimlerini konu ediyor:
- Temsili demokrasi – seçim rekabetine dayalı ve en yaygın kabul gören demokrasi kavramı
- Katılımcı demokrasi – halkın karar alma sürecine kitlesel katılımını vurgular
- Müzakereci demokrasi – kilit kararlar alınmadan önce halkın müzakere yoluyla doğrudan siyasete katılımı
Kooperatif demokrasi modelleri, özellikle ölçek büyüdükçe, geleneksel olarak temsili modele yöneldi. Ama bu değişiyor. Katılımcı uygulama (gündelik demokrasi) ve strateji ve inovasyon etrafında gelişen müzakereci ve açık modeller yükselmekte.
Kişisel düzeyde, demokrasi vakfı olan Involve Başkanı olduğum zamanlarda, yeni bir Başkan ve mütevelli heyeti üyeleri aramaya başladığımız döneme kadar çok şey öğrendim.
Bu haftaki çalıştaya katkım, Slideshare’de paylaştığım Demokratik Yönetişimde Bilgi Tasarımı başlıklı sunum oldu. Bu sunumda, bir kooperatifte daha zengin bir yönetişim anlayışına yönelik on adım sıralanmakta.
Rochdale Boroughwide Housing‘deki yönetişim tasarımı, bilgiyi özgürleştirici ve katılımcı bir şekilde kullanan harika bir örnektir.
Not: Ed Mayo’nun kendi adını taşıyan blogunda 1 Aralık 2018’de yayımlanan yazısından çevrilmiştir. Erişim
