Japonya'da Kooperatifler

Japonya’da kooperatifler ekonomide önemli bir rol oynar ve ülkenin her yanında mevcutturlar. Tarım, su ürünleri ve ormancılık sektöründeki varlıklarıyla kırsal ekonominin ana dayanak noktasını oluştururlar. Kırsaldan kente, çiftçiden tüketiciye ve gençlerden yaşlılara, kooperatifler Japon toplumunun tüm kesimlerine dokunmaktadır.

Kooperatiflerin Japon Ekonomisine Katkısı

2018 yılı verilerine göre;

• 65 milyon – kooperatif üyesi olan Japonların sayısı.
• 145 milyar Dolar – bütün kooperatiflerin yıllık toplam cirosu.
• %37 – tüketici kooperatiflerinin ürünlerini ve hizmetlerini kullanan Japon hane halklarının oranı
• ¼  – sigortalarını kooperatiflerden satın alanların toplam nüfusa oranı
• ¼  – toplam mevduatın kooperatif bankalarında tutulan kısmı
• ½ – tarım, ormancılık ve su ürünleri toplam üretiminin kooperatifler tarafından satılan bölümü

Bunları Biliyor muydunuz?

• 1956 yılında kurulan Japon Kooperatifler Ortak Komitesi, 2019 yılında Japon Kooperatifler Birliği (JCA) olarak yeniden örgütlendi. JCA Japon kooperatifleri arasında işbirliğini teşvik eden çatı örgütüdür.
• Uluslararası Kooperatifler Birliği ICA’nın Japonya’dan 17 üyesi vardır. Üyeler ve üyeliğe kabul tarihleri aşağıda belirtilmiştir:

1. Tarım Kooperatifleri Merkez Birliği (JA-Zenchu, 1952)
2. Japon Tüketici Kooperatifleri Birliği (JCCU, 1952)
3. IE-NO-HIKARI Birliği (Tarım Kooperatifleri Eğitim & Yayıncılık Birliği, 1977)
4. Japon Kooperatif Sigorta Birliği A.Ş. (JCIA, 2014)
5. Japon İşçi Kooperatifleri Birliği (JWCU, 1992)
6. Japon Sağlık ve Refah Kooperatifi Federasyonu (HeW Coop, 2011)
7. İşçi Bankaları Ulusal Birliği (NALB, 2010)
8. Tarım Kooperatifleri Birlikleri Ulusal Federasyonu (Zen-Noh, 1977)
9. Su ürünleri Kooperatifleri Birlikleri Ulusal Federasyonu (JF-Zengyoren,1958)
10. Orman Sahipleri Kooperatifleri Birlikleri Ulusal Federasyonu (Zenmori-Ren, 1970)
11. Üniversite Kooperatifleri Birlikleri Ulusal Federasyonu (NFUCA, 2002)
12. İşçi ve Tüketici Sigorta Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (Zenrosai, 1992)
13. Tarım Kooperatifleri Ulusal Karşılıklı Sigorta Federasyonu (Zenkyoren, 1977)
14. Japon Tarım Haberleri (Nihon-Nogyo-Shimbun,1989)
15. Norinchukin Bankası (Tarım & Orman Merkez Kooperatif Bankası, 1976)
16. Japon Kooperatifler Birliği (JCA, 2017)
17. Japon Kooperatif Japon Sigorta Tüketicileri Kooperatif Federasyonu (JCIF, 2017)

• Ciroya göre (Dolar cinsinden) yapılan dünyanın en büyük 300 kooperatif ve karşılıklı şirketleri sıralamasında Japonya’dan 16 kooperatif bulunmaktadır (World Coop Monitor, 2018). Zenkyoren (4. sırada), Nippon Hayat Sigortası Şirketi (6. sırada) ve Zen-Noh (9. sırada) en büyük kooperatif ve karşılıklı şirketler sıralamasında ilk 10 içinde yer almaktadır.

Kooperatiflerin Sektörel Dağılımı

Kooperatifler, Japonya’da birçok sektörde faaliyet göstermektedir. Üye sayısına göre kooperatiflerin sektörel dağılımı aşağıdaki gibidir:

%75  Tarım kooperatifleri

%11  Tüketici kooperatifleri

%9    Finans temelli kooperatifler

%3    İşçi kooperatifleri

%1    Diğer (KOBİ’ler, sigorta)

Kooperatiflerin Coğrafi Dağılımı

Kooperatifler Japonya’da 35.000 noktada bulunmaktadır. Aşağıdaki harita ülkenin farklı yerlerine dağılmış kooperatiflerin temsili dağılımını göstermektedir.

Kooperatif Hareketinin Evrimi

1800 – 1945

• Japonya’da kooperatif hareketinin kökleri, sosyal açıdan kırılgan olan kesimlerin karşılıklılık esasına göre ilk kez örgütlendikleri 1800’lü yılların başına kadar gider.
• Tarım, tüketici, kredi, su ürünleri ve ormancılık bu dönemde yaygın olan temel kooperatif türleriydi.
• Kooperatif hareketi İkinci Dünya Savaşı sırasında (1939-1945) durma noktasına gelmiştir.

1945 – 2000

• İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonraki dönem (1945 sonrasında),  şiddetli gıda kıtlığı ve ekonomideki enflasyon nedeniyle kooperatiflerin farklı sektörlerde büyümesine tanık oldu.
• JCCU, temel mal ve gıda ürünlerinin önemli dağıtım kanalları olan tüketici kooperatiflerine resmiyet kazandırmak için 1951’de kuruldu.
• Gıda ürünlerinin karaborsada satılması sorununun çözümü için hükümet tarım kooperatifleri kurdu.
• 1954’te, tarım kooperatiflerinin ulusal bağımsız yönetim organı olarak JA-Zenchu kuruldu.
• Japonya’da 1970’lerde orta yaşlı ve işsiz sendika üyelerine iş sağlamak üzere kurulan işçi kooperatifleri görülmeye başlandı.
• Daha önce orta yaşlı ve işsiz işçileri desteklemek üzere kurulmuş işletmeleri, işçi ortakları tarafından yönetilen örgütlere dönüştürmek amacıyla 1986’da JWCU kuruldu.
• 1991’de Japon Kooperatif Araştırma Enstitüsü, Japonya’daki işçi kooperatifleri üzerine tek araştırma enstitüsü olarak kuruldu.
• 1995’te, yaşlı yurttaşlar için ilk yaşlılar kooperatifi, yaşlılar tarafından kuruldu. Bu tür kooperatifler giderek artan yaşlı nüfusun gereksinimlerini karşılamak üzere ülke çapına yayıldı.

2000’den Günümüze

• 2000’de çıkarılan Orman Koruma Konseyi sertifikası (FSC), ilk kez birden fazla mülkiyet altındaki orman arazilerinin kaynak yöneticilerinin orman sahipleri kooperatifleri olduğunu doğruladı.
• 2000’de İşçi Kooperatifi Mevzuatı Yurttaş Konseyi kuruldu ve “İşçi Kooperatifleri’ yasasını formüle etmeye yönelik yasal hareket başladı. 2002 yılında, JWCU, “İşçi Kooperatifleri” için yeni ilkesini kabul etti. Buna göre, insanlar başkaları tarafından çalıştırılmadan, işbirliği ve dayanışma içindeki bireyler olarak birlikte çalışırlar.
• 2010’da, HeW Kooperatifi sağlık ve refah işletmeciliği alanındaki kooperatifleri temsil etmek üzere kuruldu.
• 2016’da, hükümet, tarım sektöründe rekabeti güçlendirerek çiftçilerin gelirini arttırmak amacıyla tarım reformlarını uygulamaya koydu. Çiftlik girdi arzı ve süt ürünleri alanında faaliyet gösteren kooperatiflerin işleyişini doğrudan etkileyen bu reformlar tarımsal kooperatifler için endişe kaynağı olmuştur.
• 2019’da Japon Kooperatifler Birliği, ülke genelindeki kooperatifleri birleştirmek ve ortak değerler ve çıkarlar temelinde hareketi güçlendirmek amacıyla çatı kuruluş olarak kuruldu.

Kooperatif Yasaları

Japonya’da kooperatifler için ortak bir yasal çerçeve yoktur ve her kooperatif türü spesifik bir endüstri mevzuatı ile düzenlenmektedir. Japonya’daki kooperatifler, ilgili mevzuatı da düzenleyen farklı bakanlıklar tarafından denetlenir. Japonya’daki kooperatifler için mevcut mevzuatlar aşağıdaki gibidir:

• Kurumlar Vergisi Kanunu tarafından kooperatif olarak sınıflandırılan örgütler ile ilgili başka mevzuatlar (örneğin Sokak Birliklerini Teşvik Eden Kooperatifler Kanunu) vardır.
• Şu anda Japonya’da, işçi kooperatifleri yasası hazırlanmaktadır.

Japon Kooperatifçilik Manzarası ve Baskın Kooperatifler

Geleneksel olarak Japonya’da, tarım ve tüketici kooperatiflerinin ünü yaygındır. Günümüzde, ülkede küçük ve orta ölçekli işletme kooperatifleri, finansal kooperatifler, işçi kolektifleri ve işçi kooperatifleri ve yaşlılar için kooperatifler gelişmeye başlamıştır. Japonya’daki kooperatifler sağlık, sigorta, eğitim, gıda, ekoloji, ulaştırma, elektronik, konut ve Araştırma ve Geliştirme gibi çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir.

Çok Amaçlı Tarım Kooperatifleri

Japonya’da çok amaçlı tarım kooperatifleri, karşılıklı işbirliği ilkesine dayanarak, ülke genelinde her vilayette ve belediyede organize edilmektedir. Bu kooperatifler, bireysel üyelerin çiftçilik uğraşını ve yaşamını korumak amacıyla, çiftlik rehberliği, tarım ürünlerinin pazarlanması, üretim girdilerinin temini, kredi ve karşılıklı sigorta işi gibi çeşitli faaliyetlerde bulunurlar.

Tarım Kooperatifleri Birlikleri Ulusal Federasyonu (Zen-Noh): Ekonomik kahramanlık örneği

1972’de kurulan Zen-Noh 3 milyon çiftçi hanehalkı üyesi ve 12.500 çalışanı ile çok amaçlı bir tarım kooperatifidir. Ticaret hacmi ve ciroya göre (2016 yılında 44,06 milyar Dolar) dünyanın en büyük tarım kooperatifi organizasyonudur.

İşçi Kooperatifleri

1970’lerde başlayan işçi kooperatifleri hareketi yavaş bir büyüme göstermesine karşın Japonya’nın kooperatif hareketinde fırsat potansiyelinin olduğu düşünülüyor. Her ne kadar işçi kooperatifleri hakkında henüz bir kanun bulunmasa da, hareket kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ve KOBİ kooperatifleri gibi diğer yasal kurumların desteğiyle gelişmiştir.

Kadınların İşçi Kooperatifi (WWC): Kooperatiflerde toplumsal cinsiyet kapsayıcılığına bir örnek

Kadınların İşçi Kooperatifi 12.000 işçi üyesi ile Japon işçi kooperatifleri ortamındaki en büyük tekil örgüt grubunu oluşturmaktadır. WWC, ev kadınlarının yarı zamanlı çalışmasına izin vererek, kısıtlama olmadan çalışmayı sürdürmelerine ve yaşam tarzlarını iyileştirmelerine yardımcı olur.

Koreikyo: Yaşlılar için kurulan ve yaşlılar tarafından işletilen Japon evde bakım kooperatifi örneği

1995’te bir emekli işçiler örgütü tarafından kurulan Koreikyo veya Yaşlıların Kooperatifi, yaşlılar için kurulan ve yaşlılar tarafından işletilen, tüketici ve işçi kooperatiflerinin bakış açılarını birleştiren melez bir kooperatif şeklidir. Kooperatifin 100.000’den fazla üyesi vardır ve yaşlılara (genellikle 75 yaş ve üstü) aktif yaşlı insanlar tarafından (55 ila 75 yaş arası) evde bakım hizmeti sunulması için çalışır. Üyelerin (65 yaş üstü) sağlık hizmetleri için geri ödeme almalarını sağlayan Japonya’daki ulusal uzun vadeli hemşirelik bakım sigortası programı ile uyumludur. Koreikyo ayrıca, profesyonel uzun süreli bakım uzmanları için eğitim programları geliştirerek önemli bir eğitim kurumu haline gelmiştir.

Tüketici Kooperatifleri

Japonya’daki tüketici kooperatif hareketi 28 milyon üyesi, 27 milyar Dolar toplam cirosu ile dünyanın en büyük tüketici kooperatifi hareketidir. Japonya’da perakende, sağlık ve refah, sigorta ve konut kooperatifleri olmak üzere dört tür tüketici kooperatifi bulunmaktadır.

Kooperatif Deli: Başarılı bir kapıda teslim kooperatifi örneği

1992 yılında kurulan Kooperatif Deli, Japonya’da market alışverişi teslimat piyasasını geliştirmede dünya lideridir. 4,64 milyon üyeye sahip olup, eve teslim satışı ile 3 milyar Doların üzerinde ve mağaza satışlarıyla 1,18 milyar Dolarlık satış gelirine sahiptir. Kooperatif, iş süreçlerini ve uygulamalarını optimize etmeye yardımcı olmak için, geçmiş talebe dayanarak optimum mal çeşitlerini müşterilere otomatik olarak öneren Yapay Zekayı kullanır. Bu, dijital perakende pazarındaki artan rekabetin ortasında, işletmeler için modern bir pazarlama yaklaşımı sağlamıştır.

Üniversite Kooperatifleri Ulusal Federasyonu (NFUCA): Öğrenci ve öğretmenlere uygun fiyatlı ürünlerle hizmet veren bir örnek

Üniversite Kooperatif Ulusal Federasyonu, 1947’de öğrenciler ve öğretmenler tarafından bir tüketici kooperatifi olarak kuruldu. Şimdiki adıyla NFUCA 1960’dan sonraki beş yıllık sürede, otuz beş üniversitenin kooperatifleri tarafından üniversitelerdeki olanakların genişletilmesi amacıyla kuruldu. NFUCA, üniversite kooperatifleri ulusal birliğidir ve şu anda 1,5 milyondan fazla üyesi olan 200’den fazla kooperatif birliğini temsil etmektedir. Japonya’daki üniversite kooperatifleri, kitapçılar, marketler, kafeteryalar ve diğer hizmetler aracılığıyla üniversite ve kolejlerdeki öğrencilere ve öğretim üyelerine hizmet vermektedir.

Japon ve uluslararası kooperatif hareketi

Japon kooperatif hareketinin küreyerelleşmesi

• Japon kooperatif hareketi, bölge içindeki ve dışındaki kooperatifler için örnek bir model olmuştur. ILO ile işbirliği içinde JCCU, Afrika kooperatif hareketini desteklemek için 2010’dan bu yana her yıl Afrika Kooperatif Liderleri Çalışma Turları düzenliyor.
• Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH’leri) Uygulama Kılavuz İlkeleri 2016, Japonya’nın 2030 Gündeminin uygulanması konusundaki ulusal stratejisini temsil eder. Diğer sivil toplum paydaşlarıyla birlikte kooperatiflere önem verir. Japon kooperatifleri, kadınların tüketici kooperatiflerine üyeliğini ve liderliğini teşvik ediyor (SKH 5); sağlık hizmetleri (SKH 3) ve yenilenebilir enerjiye (SKH 7) odaklanıyor ve diğer hedeflerin yanı sıra sürdürülebilir gıda üretim sistemlerini (SKH 2) teşvik ediyor.
• Japonya, Hiroşima ve Nagazaki atom bombalamalarının yıkımına uğradı. Japon vatandaşları bunu unutmamak ve bir daha yaşanmamasını sağlamak için ortak bir görevlerinin olduğunu düşünüyorlar. 1950’lerden bu yana, Japon kooperatif üyeleri, hatırlamak ve gelecek nesillerin iyiliği ve nükleer silahları olmayan bir dünya için çağrıda bulunmak üzere bir araya gelmektedirler. Nisan 2016’dan bu yana JCCU, Japon vatandaşlarının nükleer silahların ortadan kaldırılmasına yönelik duygularını iletmek için bir imza kampanyası olan “Hibakusha Çağrısı”nı yürütmektedir.

ICA-AP ile Bağlantı

• JA-Zenchu ​​ve JCCU, Doğu Asya bölgesinden ilk ICA üyelerinden biridir.
• 1964’de, ICA’nın ilk önemli bölgesel etkinliği olan Üst Düzey Kooperatif Liderleri Konferansı Tokyo’da gerçekleşti.
• Tarım, Orman ve Su Ürünleri Bakanlığı (MAFF), Tarımsal İşbirliği Geliştirme Enstitüsü (IDACA) ve JA-Zenchu ​​işbirliğiyle 1986’da başlayan ICA-Japonya eğitim kursu günümüze kadar devam etmiş ve bölgedeki tarım kooperatiflerine yararlı olmuştur. Bölgedeki diğer kooperatiflerle birlikte Japon kooperatif hareketi, ICA’yı 1967’de Yeni Delhi’de ve 1999’da Singapur’da bir ofis kurması için desteklemiştir.
• 1990’larda Delhi Bölge Ofisinde geçici olarak görevlendirilen JA-Zenchu ​​ve JCCU uzmanları, tarım, tüketici ve toplumsal cinsiyet alanlarında uzmanlıklarını paylaşmışlardır.
• 1992’de 30. ICA Kongresi Tokyo’da düzenlendi. Asya’da düzenlenen ilk ICA Kongresi idi.
• Japon kooperatif hareketi, tüketici ve üniversite kooperatiflerinin tanıtılması ve kooperatiflerde toplumsal cinsiyetlerin ve gençlerin daha fazla kapsanmasının teşvik edilmesinde ICA-AP’yi destekledi
• ICA, Bölgesel ve Küresel Kurulunda Japon kooperatif liderleri tarafından aktif olarak temsil edilmiştir.
• Japonya, Çin, Kore ve Malezya, 2013 yılında Malezya Ticaret Ofisi’nin kurulmasını desteklemiştir.
• 12. ICA-AP Bölgesel Meclisi (2016), hükümetin çok amaçlı tarım kooperatiflerini sermaye şirketine dönüştürmek ve mevcut kredi işlemlerini ayırmak ve diğer kredi kooperatiflerine devretmek için önerdiği yeni tarımsal reformların ardından Japon tarımsal kooperatif hareketini destekleyen bir dayanışma kararı aldı. Hükümetin bu hamlesinin, çok amaçlı tarım kooperatiflerinin işlerini etkileyerek kredi işiyle uğraşan tarım kooperatiflerinin sayısını azaltması bekleniyordu.

Not: International Co-operative Alliance Asia-Pacific tarafından Temmuz 2019’da yayımlanan Cooperatives in Japan: Country Brochure’den Aylin Çiğdem Köne tarafından çevrilmiştir. Erişim