Kanada Kooperatifleri

Kanada kooperatifleri Kanada ekonomisi üzerinde kayda değer bir etkiye sahiptir. 2018 yılı itibarıyla ülkede 6.515 kooperatif bulunmaktadır (ICA, 2020). Bu kooperatiflerin 669’u finans kooperatifi ve 5.846’sı ise finans dışında kalan sektörlerde faaliyet gösteren kooperatiflerdir. Kanada kooperatiflerinin toplam üye sayısı 19.220.994, çalışan sayısı 103.470 ve satış cirolarının toplamı 49 milyar Kanada Dolarıdır.

Kooperatifçilik Geçmişi

Kooperatif örgütleri, Britanya Kuzey Amerikasında 1840’larda, Britanyalı işçilerin Britanya’dakilere benzer dükkânlar açmalarıyla ortaya çıkmaya başladı. Başarısızlıkla sonuçlanan denemelerin ardından ilk istikrarlı kooperatif dükkânı 1861 yılında Stellarton’da açıldı. Cape Breton’dan, Victoria’ya kadar sanayi bölgelerindeki kooperatifler uzun ömürlü olamadılar. 1880’lerde ilk sendikalardan biri olan Knights of Labor ile birlikte başka bir mağaza dalgası ortaya çıktı. Bu mağazaların çoğu, ekonomik durgunluk, kötü yönetim veya ortakların ilgisizliğinin kurbanı olarak kısa sürede kapandı. Az sayıdaki üretici ve işçi kooperatifinin de kaderi farklı olmadı; hepsi kısa sürede başarısızlığa uğradı. 20. yüzyılda pek çok sendikacı, işçi ve konut kooperatiflerini desteklemişse de genellikle ücretler ve çalışma koşulları ile ilgili sorunlara ya da siyasi faaliyetlere daha fazla ilgi göstermişlerdir.

Kooperatifleri başarıyla geliştiren ilk Kanadalı grup, çiftçiler olmuştur. 1860 ve 1900 yılları arasında Ontario, Québec ve Atlantik Kanadasındaki çiftçiler, hızla büyüyen süt endüstrisinin ihtiyaçlarını karşılamak için 1.200’den fazla kooperatif mandırası ve peynir fabrikası açmıştır. 1906 yılında, E.A. Partridge liderliğindeki tahıl çiftçileri ürünlerini doğrudan Avrupa’daki değirmenlere ve alıcılara pazarlayacak Tahıl Üreticileri Tahıl Kooperatifini kurdular. 1911 yılında, Saskatchewan çiftçileri eyalet hükümetinin de yardımıyla Saskatchewan Cooperative Elevator Kooperatifini; bundan iki yıl sonra da Alberta çiftçileri, Alberta Farmers’ Co-operative Elevator Kooperatifini kurdular. Meyve yetiştiricileri, büyükbaş hayvan üreticileri, tütün üreticileri gibi diğer tarımsal gruplar, Birinci Dünya Savaşından önce daha küçük ancak önemli üretim, satın alma ve pazarlama grupları örgütlediler.

Bu arada, sanayi bölgelerindeki işçiler ve çiftçiler kooperatif mağazaları açtılar. Ontario ve Nova Scotia’dan bazı kooperatifler 1909 yılında Hamilton’da bir araya gelerek kooperatif sektörünün ulusal üst örgütü ve eğitim kurumu olan Kanada Kooperatifler Birliğini oluşturdular. 1900 yılında Québec’te Alphonse Desjardins ilk Caisse Populaire’i (kredi birliğini) kurarak kooperatif bankacılığını geliştirdi.

Uluslararası Kooperatifler Birliğine üye Kanada Kooperatifleri

Co-operatives and Mutuals Canada (CMC): Kanada Kooperatifleri ve Mütüelleri (CMC), kooperatifleri destekleyen, teşvik eden ve onları bir araya getiren üye odaklı ulusal birliktir. 52 kooperatifi ve 1 mütüeli temsil eden CMC, kooperatiflerin gelişimini örgütleyerek, hükümet nezdinde savunuculuk yaparak ve kamu politikasını iyileştirmek için araştırmalar yürüterek kooperatif ekonomisini teşvik etmeye çalışır. CMC, Kanada’daki kooperatifler ve mütüeller için ortak bir masa görevi görmektedir.

Co-operatives and Mutuals Canada (CMC) üyesi kooperatifler

Kanada Kooperatifleri ve Mütüellerinin (CMC) üyesi olan kooperatiflerden bazıları aşağıda sıralanmıştır.

The Agency for Co-operative Housing: Kooperatif Konut Ajansı, Kanada Mortgage ve Konut Şirketi (CMHC) adına federal hükümetin Britanya Kolumbiyası, Alberta, Ontario ve Prens Edward Adasındaki kooperatif konut programlarını yönetir.

Agropur Dairy Cooperative: 1938’de kurulan kooperatif şu anda dünyanın en büyük süt ürünleri işleyicilerinden biridir. Ürünleri arasında peynir, tereyağı ve krema bulunmaktadır.

AFREA (Alberta Federation of Rural Electirification Associations): AFREA, elektrik dağıtım kooperatiflerinin başarılı ve sürdürülebilir olması için gerekli koşulları yaratır ve bu kooperatifleri destekler.

Artic Co-operatives Limited: Kanada’nın kuzeyindeki çok amaçlı kooperatif işletmelerine hizmet verir ve aralarında işbirliğini sağlar.

The Canadian Credit Union Association (CCUA): Kanada Kredi Birlikleri Birliği, Kanada’nın kredi birliklerine, bölgesel merkez kuruluşlarına hizmet sağlayan ulusal düzeydeki birliktir. Kanada’da kredi birliği tarafından yönetilen ilk ulusal kuruluştur.

Caisse Financial Group: Caisse Financial Group, Manitoba’da resmi olarak kayıtlı ilk finansal kooperatiftir. 1937 yılında St. Malo, Manitoba’da 29 ortak ve 96,85 Kanada Doları tutarındaki varlık ile kurulmuştur.

CWCF (The Canadian Worker Co-operative Federation): Kanada İşçi Kooperatifleri Federasyonu, işçi kooperatiflerinin, ilgili kooperatif türlerinin büyümesini ve gelişmesini destekleyen kuruluşların ulusal  bir taban üyelik örgütüdür. CWCF 1992 yılında kurulmuştur.

CDEM (Conseil de développement économique des municipalités): 1996 yılında kurulan Manitoba Belediyeler Ekonomik Kalkınma Konseyi (CDEM), Manitoba’daki, 15 belediyenin ekonomik kalkınmasının motorudur. Turizm, toplumsal ve ekonomik kalkınma, iş desteği, istihdam, göçmenler ve gençlik alanlarında faaliyet göstermektedir.

Sektörel Bakış

Kanada kooperatiflerinin sektörel dağılımı ISIC Rev. 4 sınıflandırması ile Tablo 1’de sunulmuştur. En fazla sayıda kooperatife sahip sektörler konut, ticaret ve finanstır.

Tablo 1. Sektörel Görünüm

Not: Öne çıkan görsel, terimakasihO — Pixabay