Yeni Nesil Kooperatifler Topluluğu projesinin (NewGenCoop) kabul edilmesi, sosyal ve dayanışma ekonomisi ve kooperatifçilik ile ilgilenenler açısından sevindirici bir haberdi. Kooperatifler için kooperatifler diyerek yola çıkan projenin başlamasına bir aydan az kalmışken merak ettiklerimizi projenin genel koordinasyonunu üstlenen Genç İşi Kooperatif’e sorduk, işte yanıtları…
Yeni Nesil Kooperatifler Topluluğu projesi kabul edildi ve yakında uygulaması başlıyor. Öncelikle Genç İşi Kooperatif olarak sizi kutlarız. Projenin başlangıcına dönersek; fikir nasıl ortaya çıktı?
Genç İşi Kooperatif olarak hazırladığımız proje dosyamız hibe almaya hak kazandığı için çok mutluyuz. Diyebiliriz ki “Yeni Nesil Kooperatifler” fikri, kooperatifimizin kurulduğu yıllara dayanıyor. Hatta internet sitemize giriş yaptığınızda ana sayfamızda şöyle karşılarız sizi: “Biz yeni nesil kooperatifçiler olarak eşitlikçi, demokratik ve sürdürülebilir bir ekonomiye inanıyoruz. Çünkü biliyoruz: Birlikten daima kuvvet doğar!”
Genç İşi Kooperatif, gençlerin sürdürülebilir istihdama katılması için ağ kurma ve işbirliği ihtiyaçlarına yönelik kuruldu. “Yeni Nesil Kooperatif” tanımı da bu niyeti takiben ortaya çıktı. Geleneksel yapıda kurulan kooperatiflerin arasında kendimizi bulduğumuzda, yenilikçi tutumumuzu fark ettik ve kooperatifçilik hareketine inovasyon kattığımız görünür oldu.
İlk olarak İtalya, İspanya, Belçika ve Hırvatistan’a çalışma ziyaretleri düzenledik. Edindiğimiz bilgi ve deneyimlerle Kasım 2017’de, Türkiye’de ilk kez “sosyal kooperatif” tartışmasını gündeme alan bir ağ kurma buluşması düzenledik. 40 kooperatifin katıldığı bu etkinlikte Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürü de bir konuşma yaptı, böylelikle kooperatiflerin ve kamunun desteğini alarak cesaret bulduk. Ayrıca bu yöndeki çalışmalarımız 2017 Aralık ayında düzenlenen “Kooperatifler Fuarı”nda “Kooperatif Girişimciliği” ödülü ile taçlandırıldı.
Birlikten daima kuvvet doğar!
Projede hangi kurumlar nasıl bir işbirliği yapıyorlar?
Altı yıl önce yenilikçi yaklaşımlarla kurulmuş ve kooperatifçilik hareketine katılmış olan Genç İşi Kooperatif ile Türkiye Milli Kooperatifler Birliği bu projede doğrudan ortaklık geliştirdi. 17 Eylül 2019’da proje dosyası ön teklifi köprü oldu ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ilk kez Avrupa Birliği destekli bir projede yer aldı. Projede işbirliği yaptığımız ikinci kuruluş İtalya Legacoop ile birlikte çalışan Halieus Kooperatifler İşbirliği Geliştirme Derneği oldu. Türkiye Milli Kooperatifler Birliği, projenin mevzuata ve kooperatiflerin demokratik katılımına etki etmesi süreçlerinde görev alacak. Halieus ise kooperatiflerin kapasite geliştirmesine, kooperatifler arası sinerji oluşması ve kooperatiflerin ağ kurması ile ilgili olarak İtalya örnekleriyle katkıda bulunacak.
Genç İşi Kooperatif olarak biz de projenin genel koordinasyonunu, 30 hedef kooperatifin belirlenmesini ve çalışma grupları oluşturulması gibi işlerin kolaylaştırılmasını sağlayacağız. Hedef kooperatifler ve proje eş-başvuranlar da proje yürütülürken işbirliği yapmaya başlayacaklar. Tüm kuruluşların bir araya gelmesiyle projenin sürdürülebilirliğini sağlamak için “Dijital Platform” kurulacak ve üç yıllık eylem planı hazırlanacak.
Projenin içeriği ve kapsamı hakkında bilgi verebilir misiniz?
Projenin içeriği sekiz başlıktan oluşuyor. Öncelikle “Yeni Nesil Kooperatifler Veritabanı” oluşturulacak. Belirli ölçütlere göre belirlenecek olan 30 Yeni Nesil Kooperatifle uzaktan kapasite geliştirme eğitimleri başlatılacak. Bu eğitimler aynı zamanda projenin ana uygulaması olan “ağ kurma” çalışmasının da altyapısını oluşturacak. Kooperatiflerin görünürlüğü ve birbirleri arasındaki etkileşimin başlaması için “Dijital Platform” devreye girecek. “Dijital Platform”, yeni nesil kooperatiflerin kooperatif olarak kayıt olabilecekleri, sosyalleşebilecekleri ve ağ kurabilecekleri bir ortam sunacak. Tüm bu çalışmalar sonrasında Ankara’da, İtalya’dan uzmanların da katılımıyla üç günlük “Ağ Kurma Buluşması ve Kapasite Geliştirme Eğitimleri” düzenlenecek. Çalışma gruplarının oluşturulacağı bu eğitim sonunda tüm kuruluşların katkılarıyla “Üç Yıllık Eylem Planı” hazırlanacak.
Amaçlar ve hedeflenen çıktılar
Hedefler ve öngörülen çıktılar neler?
Projenin genel amacı, kooperatiflerin demokratik katılım ve karar alma süreçlerine katılımının değerini ve niteliğini artırmaya katkıda bulunmaktır. Projenin özel amacı ise Yeni Nesil Kooperatiflerin karar verme süreçlerine katılımını sağlamak ve ağ kurma becerileri ile yapılarını güçlendirmektir. Ayrıca özel amaçlarına ek olarak:
- Kooperatifler arasında işbirliği olanaklarını geliştirmek;
- Kooperatiflerin ortak çalışmalarını sağlayacak düzenli iletişim ortamları kurmak;
- Kooperatiflerin yaşadıkları ortak sorunların çözümü için ağ oluşturmak;
- Karar vericilerle kooperatiflerin düzenli iletişim kurmasını sağlamak;
- Kooperatiflerin önlerindeki engelleri kaldırmak için ihtiyaç duyulan mevzuatın oluşmasına destek olmak;
- Kooperatifçiliğin gelişimi için farkındalığın artmasına yönelik kolektif çalışmalar yapmak;
- Kooperatiflerin uluslararası kooperatiflerle bağlantılarını düzenlemek de projenin amaçları arasında yer alıyor.
Öngörülen çıktılarımız sırasıyla; ağa katılan yeni nesil kooperatiflerin ülke genelinde güncel veri tabanının ve bir “Dijital Platformun” oluşturması; kapasite geliştirme uygulamaları kapsamında yapılacak eğitimlerin sonunda “Ulusal Çalıştay Raporu” hazırlanması; çalışma gruplarında yapılacak çalışmalar neticesinde şekillenecek “Strateji Belgeleri” oluşturulması ve “Yeni Nesil Kooperatiflerin Teşviki ve Yasal İyileştirme Önerileri” dijital yayınının oluşturulmasıdır.
Hedef kitleyi yeni nesil kooperatiflerin oluşturacağını belirttiniz. Yeni nesil kooperatifçilik son birkaç yıldır karşımıza çıkan bir terim. Genellikle kendilerini geleneksel kooperatiflerden ayırt etmek isteyen kooperatifler tarafından benimseniyor ve kullanılıyor. Projeniz yeni nesil kooperatifleri nasıl tanımlıyor?
Yeni Nesil Kooperatifler kavramının tanımı bu projeyle birlikte gelişecek. Belirli kıstaslara dayanılarak proje ortaklarıyla birlikte nesnel değerlendirmelere dayalı olarak ortaklaşa yapılacak. En genel yaklaşımla hedef kitlemiz, 2012 Dünya Kooperatifçilik Yılı sonrasında kurulan farklı yapı ya da sektörlerden kooperatifler ile 2012 öncesinde kurulup geçtiğimiz 10 yıl içerisinde iç yapısında reform yapmış kooperatifler.
Kooperatiflerle dijital dünyaya ortaklaşa adım atmak
Projenizin sektörde tamamlanmış ya da uygulama aşamasındaki diğer projelerden ayırt edici özelliği nedir? Diğer bir ifadeyle neyi, nasıl farklı yapmayı hedefliyorsunuz?
Projemizin ayırt edici özelliği, ilk kez bir hibe programı kapsamında kooperatifleri bir araya getirmeyi amaçlayan bir kooperatifin bu sürecin öncüsü olması. Bugüne kadar vakıflar, dernekler ya da üst birlikler kooperatifleri bir araya getirmeyi amaçlayan çalışmalar yaptılar. Geleneksel kooperatifçilik gelişiminde çok iyi örnekler var.
Ülkemizdeki eksiklik yeni dönemde kurulan kooperatiflerin arasındaki bağlantı. Ek olarak geleneksel kooperatif yapıları dijitalleşmeyle reform yapmakta. Yine de bu reform çabaları kooperatifler arasında dayanışma sağlanmadıkça eksik kalmakta. Son 20 yılda ağ kurma çalışmalarını destekleyen projemizdeki genel amaca hizmet eden benzer bir hareket başlamadı. Farklı yapmayı hedeflediğimiz şey ise kooperatiflerle dijital dünyaya ortaklaşa adım atmak ve kooperatiflerin en yüksek düzeyde teknolojiden yararlandığı bir zeminde göstereceği atılımı deneyimleyip kooperatif ekosistemini farklı bir boyuta taşımak.
Uygulama ne zaman başlayacak?
Uygulamalarımız 1 Nisan 2021 tarihinde resmi olarak başlayacak. İlk olarak bir veritabanı oluşturacağız. Haziran ayı itibariyle “Dijital Platform” çalışmalarımızın başlamasını planlıyoruz. Yine devamında takvimimize diğer uygulamalarımız eklenecektir. 2022 Temmuz ayının sonuna dek uygulamalarımız devam edecek.
İlk aşamada 30 kooperatifle çalışmalar başlatılacak
Proje yararlanıcıları nasıl seçilecek?
Veritabanı oluştuktan sonra kooperatiflerin öncelikle gönüllü katılımını esas alabilmek için bir form hazırlanarak başvurular alınacak ve gelen başvurular neticesinde kıstaslara göre önceliklendirme yapılıp 30 hedef kooperatif belirlenecek. Proje hedef kitlesinde yer alacak kooperatiflerin “gönüllü katılımı” esas alınacak.
Yararlanıcılara ne gibi destekler sağlanacak?
Proje yararlanıcısı olacak kooperatifler, dijital platformun tüm özellikleri ile tüm kapasite geliştirme eğitimlerinden yararlanacak. Proje kapsamında yürütülecek savunuculuk ve ağ kurma çalışmaları sayesinde tek tek tüm kooperatifler elde edilecek olumlu gelişmelerden doğrudan destek alabilecekler.
“Yeni Nesil Kooperatifler Topluluğu” ile ilgilenenler, örneğin yararlanıcılar size nasıl ulaşabilir?
Proje ile ilgilenenler bize iletisim@gencisi.org adresi üzerinden ulaşabilir. Bunun dışında Instagram (@newgencoop) ve Linkedin (Sayfa: New Generation Cooperatives) hesaplarımız bulunuyor.
Oluşacak sinerjiye göre bir örgütlenme modeli geliştirilecek
Proje tamamlandıktan sonra veri tabanı ve dijital platform gibi kazanımların sürdürülebilirliği nasıl sağlanacak?
Proje kapsamında sağlanacak teknik altyapının en az üç yıl geçerli olması hedefleniyor. Teknik altyapı sağlandıktan sonra doğrudan yararlanıcı olacak 30 hedef kooperatif arasındaki sinerjiye göre bir örgütlenme modeli geliştirilerek uygulamaların kooperatifler arasında devam etmesi mümkün olabilecek. Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’nin destekleriyle sürdürülebilirlik ülke genelinde takip edilecek.
Son olarak eklemek istedikleriniz…
Yeni Nesil Kooperatifler Ağı’na destek vererek bizimle söyleşi yaptığınız için teşekkür ederiz. Proje kapsamında ilk aşamada 30 kooperatifle çalışmalar başlatılacak. Ancak uzun vadeli hedefimiz, Türkiye genelinde tüm kooperatiflerin uygun koşulları sağlayıp ağa dahil olmasını sağlamak. Bunun gerçekleşmesini çok isteriz. Bu süreçte tüm kooperatiflerin desteğini bekleriz.
Bu yeni girişim için Genç İşi Kooperatifi kutluyorum. Başlangıçta 30 hedef kooperatifin seçilmesi çok önemli. Bu kooperatiflerin hepsinin “yeni nesil” olmaları şart değil sanıyorum. Geleneksel kooperatiflerin günümüz koşullarına uygun politikalar ve uygulama ilkeleri geliştirmelerine, birbirleri ve dünya kooperatifleri ile işbirliğini dijital araçlar kullanarak güçlendirmelerine bu küçük projenin katkıda bulunacağına inanıyorum. Başarılar diliyorum.