Bir parasız dükkân, insanların paraya dayanan sistemler dışında alışveriş yapabilmelerine olanak sağlayan bir mağazadır. Amaç, insanların ihtiyaçlarına para ödemeden ulaşabilmeleridir ve çoğunlukla topluluk desteği sayesinde sürdürülürler. Eğer uygulamaları hakkında daha çok şey öğrenmek isterseniz veya kendiniz parasız bir dükkân kurmak isterseniz, işte bazı faydalı tavsiyeler.
Sherable editörünün notu: Parasız dükkânlar armağan ekonomisinin bir uzantısıdır. Parasız bir dükkânda, tüm ürünler ziyaretçilere bedelsiz sunulur. Bu dükkânlar giyim, gıda ve malzeme gibi malları bunlara ihtiyaç duyan kişiler ile buluşturur.
Hawai’i Free Store (Hawaii Parasız Dükkânı), Eating in Public (Halka Açık Yemek)’in bir projesi, Devlete ve kapitalist sistemlere bağlı olmayan bir topluluk altyapısı kurmaya kararlı bir yerel kolektif. Bu faydalı rehberde, özerk takas sistemleri kurmanın faydalarını anlatıyor ve tamamen size ait bir parasız dükkânı hayata geçirmekte yararlanabileceğiniz kullanışlı ipuçları veriyorlar.
Parasız bir dükkân kurmak çoğunlukla eğlenceli (ve nispeten basit) bir yolculuktur ama konuya yabancı olanlara biraz göz korkutucu bir süreç gibi görünebilir. Süreci sizin ve topluluğunuz için kolaylaştırmaya yardımcı olmak adına adım adım bir rehber hazırladık. Aklınızda bulunsun, bunlar sadece tavsiyeden ibaret. Parasız dükkânlar doğaları gereği rizomatik[i], sürekli gelişen özerk bölgelerdir yani sizin çevrenize göre en iyi uygulamalar bizimkinden biraz farklı olabilir. Ve bunda bir sorun yok!
1. Adım: Bir yer bulun
Yer seçimi önemli bir karardır. Bazı bakımlardan dükkânın başarılı olup olmayacağını, nelerin takas edileceğini, kimin ve kaç kişinin kullanacağını belirler.
Dikkate alınması gereken etkenler trafik akışı, hava durumu, nüfus ve rahatlıktır; özellikle sizinki. Günlük rutininizde sık gittiğiniz, en azından birkaç günde bir yolunuzun düştüğü bir yer seçin. Aksi taktirde parasız dükkânınız bir yük haline gelebilir.
Seçtiğiniz yer üstünde hak sahibi olan yetkililerden izin alıp almayacağınız tamamen size kalmış. Eğer izin isterseniz, kafaları karışabilir, alınabilir veya hayır diyebilirler. Veya ilgilenip projenin bir parçası olabilirler. Biz izin almamayı tercih ediyoruz. Çünkü bu a) Parasız Dükkânın, Devletin kamu ya da özel arazi üzerindeki yetkisini tanımayı açıkça reddettiği anlamına gelir; b) çünkü o zaman gerçekten özerk bir bölge yaratılmış olur.
Eğer bu seçeneği seçerseniz, parasız dükkânınızın işleyişinin nobranca engellenmesine hazırlıklı olun. Eğer böyle bir durum başınıza gelirse, cesaretiniz kırılmasın. Başka bir parasız dükkânı kolayca kurabilirsiniz. Ayrıca, deneyimlerimize göre, “engellenme” aşaması öfkeli destekçilere ilham verip tam tersi bir sonuç verebilir.
Her halükârda, direniş hoştur.
2. Adım: Parasız dükkân bölgesini belirleyin
Bir kez yer kararlaştırıldıktan sonra, dükkânın alanını bir şekilde belirlemeniz gerekecek. En bariz yöntem açıkça dükkânınızın sınırlarını belirleyen bir sergi bölümü oluşturmaktır. Bu, orada olan veya sizin getirdiğiniz bir mobilya olabilir. Bir raf, bir masa, bir el arabası, bir meydanın bir köşesi gibi.
“Alışveriş yapanların” Parasız Dükkânınızın nerede başlayıp nerede bittiğini bilmeleri önemli. Kapitalizm karşıtı bölgenizde bir şekilde hak iddia edin. Sonradan gerekli gördüğünüz şekilde bölgenizi genişletin.
3. Adım: Tabelalar yapıp yerleştirin
Bizim deneyimlerimize göre, açık işaretler son derece önemli. Açık bir tabela ile neredeyse her şey bir parasız dükkân olabilir.
Parasız dükkân tabelasına isim önerileri:
- Parasız Dükkân: Kapitalizm Karşıtı Bir Proje
- Buradaki Her Şey Bedava
- Alın ve Gidin, Ne İsterseniz…
Tabelanızla eğlenin! Yapabilirseniz sık sık değiştirin. Esprilerinizle “müşterilerinizi” keyiflendirin. Onlara parasız takasın büyük potansiyeliyle ilham verin.
4. Adım: Bedava şeyler stoklamaya başlayın
İnsanların bir parasız dükkân fikrine alışması biraz zaman alabilir. (Çünkü biz sadece paralı dükkânlara maruz kaldık.)
En azından birkaç hafta boyunca parasız dükkâna mal getiren tek kişi olmaya hazır olun. Diğer insanlar katkıda bulununcaya kadar yeterli miktarda bedava şey bulabilmelisiniz.
Bazı fikirler:
- Çöp tenekelerine bakın
- Evinizi ve ofisinizi temizleyin
- Arkadaşlarınıza evlerini ve ofislerini temizlemelerini söyleyin
- Yabancıların evlerini ve ofislerini temizleyin
- Kapandıktan sonra garaj satışlarına gidin ve satamadıkları her şeyi almayı teklif edin. Onlara parasız dükkânınızdan bahsedin.
5. Adım: Parasız dükkânınızı halka açın
Ürünleri de bulduğunuza göre, başlamaya hazırsınız! Dükkânınızı halka açmadan önce, şunları aklınızdan çıkarmayın:
- Tabelalarınızın yaratıcı ve özgün olması daha çok ziyaretçi çekecektir.
- İnsanlar parasız dükkân fikrini öğreninceye (ve bu fikre alışıncaya) kadar sabırlı olun.
- Sürdürülebilir bir topluluk kaynağı olmak için dikkatli olmanız ve beklenmedik durumlarda yaratıcı kararlar vermeniz gerekecek.
- Savunmada olmak insanları çekmez, onları iter. Etrafta daha çok kişi olmasını istersiniz. Bu yüzden arkadaş canlısı, bilgilendirici ve parasız dükkânınızın topluluğunuzda yarattığı etki hakkında iyimser olun.
- Her şeyi kontrol etmeye çalışmayın. Önceden uyaralım: Yapamazsınız.
- Hayata güvenin, sürece güvenin, kendinize ve topluluk üyelerine güvenin.
- Bir kez işi kaptınız mı, başkalarını da kendi parasız dükkânlarını kurmaları için yüreklendirin.
İyi şanslar! Bize yeni parasız dükkânınızın bir resmini gönderin onu internet sitemize koyabiliriz.
Bu rehber, Mart 2013’de bir Shareable yazısı olarak basıldı ve Ağustos 2022’de güncellendi.
[i] Rizom, kendini yatay yumru biçimli kökü boyunca yayabilen ve yeni bitkiler geliştirebilen bir bitki formunu ifade eder. Rizom örgütlenme, hiyerarşik olmayan merkezsiz bir örgütlenme modelidir.
Not 1: Eating in Public’in 2 Ağustos 2022 tarihinde Shareable sitesinde yayımlanan yazısından Murat Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
