Post-büyüme ve post-kapitalist fikirler dünya genelinde giderek popülerlik kazanıyor; bilim insanlarının ve halkın bu fikirlere yönelik desteği artıyor.
Bazı Güncel Veriler
Aşağıda, post-büyüme ve post-kapitalist fikirlere ilişkin popüler algılara ışık tutan çalışmaların, anketlerin ve kamuoyu yoklaması sonuçlarının bir listesini bulabilirsiniz. Bu listeyi periyodik olarak güncellemeye çalışacağım.
Bilim insanlarının post-büyümeye desteği
1. Dünya genelinde yaklaşık 800 iklim politikası araştırmacısıyla yapılan bir anket, araştırmacıların %73’ünün post-büyüme konumlarını yani, büyümesizlik (agrowth) ve küçülmeyi (degrowth) desteklediğini ortaya koymuştur. AB’de iklim politikası araştırmacılarının %86’sı post-büyüme konumlarını desteklemektedir. Kaynak: Nature Sustainability (2023). Ayrıca basında: “Green growth loses favour with climate policy scientists” (Yeşil büyüme iklim politikası konusunda çalışan bilim insanlarının desteğini kaybediyor) ve The Conversation’daki bir yazı.
2. Yaklaşık 500 sürdürülebilirlik akademisyeni ile yapılan bir ankete göre, akademisyenlerin %77’si yüksek gelirli ülkelerde post-büyüme patikalarına geçilmesini istemektedir (%80’i yüksek gelirli ülkelerde 2030’dan sonra post-büyümeye geçilmesini istemektedir). Kaynak: Ecological Economics (2023). Ayrıca buradaki yazıya da bakınız: “Scientific consensus on post-growth over green growth” (Yeşil büyüme yerine post-büyüme üzerine bilimsel uzlaşma).
3. Alman Çevre Ajansı personeline uygulanan bir anket, çevre koruma uzmanlarının %99’unun büyüme açısından kritik kavramları (post-büyüme/büyümesizlik/küçülme) dolaylı olarak tercih ettiğini ortaya koymuştur. %75’i büyüme hakkında eleştirel kavramları açıkça tercih ettiğini ifade ederken, eleştirel kavramlar hakkında daha fazla bilgiye sahip uzmanların bu kavramları tercih etme olasılığı daha da yüksektir. Kaynak: Journal of Cleaner Production, 2022.
4. İki anketin veri setini inceleyen bir çalışma, İspanyol halkının %61’inin ve uluslararası bilim insanlarının %69’unun büyümeye eleştirel yaklaştığını (büyümesizlik veya küçülme) ve her iki ankette de katılımcıların üçte birinden azının yeşil büyümeyi desteklediğini ortaya koymuştur. Kaynak: Ecological Economics, 2019.
Post-büyümeye halkın desteği
1. Avrupa’nın 34 ülkesinde yapılan bir anket, halkın ortalama %61’inin post-büyümeyi desteklediğini ortaya koymuştur. Çalışma aynı zamanda, post-büyüme desteğinin dezavantajlı topluluklar arasında daha düşük olduğunu ortaya koyarak, çalışan sınıfların geçim kaynaklarını ve ekonomik güvencesini iyileştirebilecek yeniden dağıtımcı politikaların önemini vurgulama ihtiyacına işaret etmektedir. Kaynak: Futures, 2022.
2. Alman Çevre Ajansı tarafından yapılan bir anket çalışması, katılımcıların %88’inin “iyi yaşamanın ekonomik büyümeden bağımsız yollarını bulmalıyız” ve %77’sinin “büyümenin doğal sınırları vardır ve biz bunları aştık” görüşüne katıldığını ortaya koymuştur. Kaynak: Umwelt Bundesamt, 2023.
3. Ankete göre Britanya’da halkın %81’i hükümetlerin öncelikli hedefinin “insanları daha zengin” değil, “daha mutlu” kılmak olması gerektiğine inanıyor. Kaynak: BBC, 2006.
4. Bir tüketici araştırması, 29 yüksek ve orta gelirli ülkede ankete katılan 10.000’den fazla kişinin %70’inin “aşırı tüketimin gezegenimizi ve toplumumuzu riske attığına” inandığını ortaya koymuştur. %65’i ise “insanlar daha fazla paylaşır ve daha az şeye sahip olurlarsa toplumumuzun daha iyi durumda olacağına” inanıyor. Kaynak: Sustainable Brands, 2014.
Post-büyüme ve post-kapitalist politikalara destek
1. Post-büyüme ve küçülme çerçeveleri yeterlilik odaklı politikaları gerektirmektedir. Avrupa halk meclisleri üzerine yapılan bir çalışma, yeterlilik politikalarının çok yüksek onay oranlarına (%93) sahip olduğunu ortaya koymuştur. Çalışma, ayrıca, düzenleyici politikalar yoluyla ulaşılan yeterlilik hedeflerinin en yüksek desteğe sahip olduğunu ortaya koymuştur. Kaynak: Energy Research and Social Science, 2023.
2. İş garantisi, post-büyüme/küçülme politikalarının merkezinde yer almaktadır ve anketlerde oldukça popülerdir. İngiltere’de halkın %72’si bunu destekliyor. ABD’de bu oran %78, Fransa’da ise %79’dur. Bu kadar yaygın desteğe sahip çok az politika vardır ve araştırmalar iş garantisinin, aksi takdirde siyasi sürece yabancılaşacak işçi sınıfı seçmenlerine güçlü bir şekilde hitap edebileceğini göstermektedir.
Post-kapitalizm desteği
1. Gençlik iklim hareketi gruplarına yapılan bir ankete göre, katılımcıların yarısından fazlası iklim ve ekolojik krizinin temel nedeninin “insanlar ve gezegen yerine kâra öncelik veren sistem” olduğunu söylüyor. Grubun %89’u bu sistemi kapitalizm olarak tanımlamıştır. Kaynak: Climate Vanguard, 2023.
2. Yapılan bir anket, dünya genelinde insanların çoğunluğunun (%56) “kapitalizm yarardan çok zarar getirir” ifadesine katıldığını göstermektedir. Fransa’da bu oran %69, Hindistan’da ise %74’tür. Kaynak: Edelman Trust Barometer, 2020.
3. Bir araştırma 34 ülkeden 28’inde katılımcıların çoğunluğunun antikapitalist görüşlere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Kaynak: Economic Affairs, 2023.
Çevre ve büyümeye ilişkin tutumlar
1. Anket, ABD’lilerin %70’inin “çevrenin korunmasının ekonomik büyümeden daha önemli olduğuna” inandığını gösteriyor. Kaynak: Yale Climate Opinion Maps, 2018. Yale’in bu soruyu sonraki iklim kamuoyu araştırmalarında kullanmadığını belirtelim.
2. Anket, 12 Avrupa ülkesinin 10’unda halkın önemli bir çoğunluğunun, ekonomik büyüme pahasına da olsa çevrenin korunmasına öncelik verilmesi gerektiğine inandığını göstermektedir. Kaynak: European Council on Foreign Relations, 2019.
3. Gallup anketi verileri, katılımcıların çoğunluğunun büyümeyi engelleme pahasına da olsa çevrenin korunmasına öncelik verilmesi gerektiğine inandığını göstermektedir. Kaynak: Gallup, 2023.
4. Avrupa ve ABD’deki temsil edici anketler incelendiğinde, insanların büyüme ve çevrenin korunması arasında bir seçim yapması gerektiğinde, çoğu ankette ve ülkede çevrenin korunmasına öncelik verildiği görülmektedir. Kaynak: Ecological Economics, 2018.
**Not: Bu çalışmalar dikkat çekicidir çünkü katılımcılar büyümenin sekteye uğratılmasının sosyal bakımdan olumsuzlukları olabileceğini varsaysalar bile çevreye ekonomik büyümeden daha fazla öncelik vermeye isteklidirler. Katılımcıların post-büyüme politikalarının sosyal sonuçları iyileştirebileceği konusunda bilgilendirilmeleri halinde bu ifadelere desteğin daha da güçlü olacağı öngörülebilir.
Not: Jason Hickel’in kendi blogunda 24 Kasım 2023 tarihinde yayımladığı “How popular are post-growth and post-capıtalist ideas? Some recent data” başlıklı yazısı Aylin Çiğdem Köne tarafından çevrilmiştir. Erişim
Galiba asıl araştırılması gereken bunca güçlü kamuoyu desteğine karşın kârı, yapaylığı, eşitsiz yarışçı kapışmayı ve fırsatçılığı göklere çıkaran, doğayı, canlılığı, kendiliğindenliği hiçe sayan politikaların bunca benimseniyor oluşu. Nasıl oluyor da “Kapitalizm yarardan çok zarar getirir” diyen beşte üçümüz iken hakim düzen bu kadar pervasızca bildiğini okur? ‘Öğrenilmiş eli kolu bağlılık’ mı, ‘Alternatif yok ki’ mi, ‘insan doğasının özündeki sinik budalalık” mı, ‘güce tapmanın gerisindeki gizlenmiş ihtiraslar” mı, ‘kendi gibi düşünenleri tanımamak, kimseye güven duymamak” mı? Ya da ne?
Anketlerde soruldu mu bilmiyorum ama “hâkim düzenin değişeceğini düşünüyor musunuz?” sorusu sorulmuş olsaydı, “kapitalizm yarardan çok zarar getirir” diyen beşte üçün yanıtı ne olurdu? Daha kötü olmayan bir alternatif bile hayal edilemezken daha iyi bir dünya kurmaya kim neden inansın? David Graeber umutsuzluğun doğal olmadığını, üretilmesi gerektiğini yazmıştı (https://davidgraeber.org/articles/hope-in-common/). İnsan doğasının sandığımız kadar “bozuk” olmadığını (https://sosyalekonomi.org/iktisatcilarin-sandigi-kadar-bencil-degiliz-iste-kanit/) fark etmenin, ayrıca sosyal ve dayanışma ekonomisinin dünyanın her yanında var olduğunu bilmenin yararı olur mu sizce?