Dezavantajlı bölgelerde yaşayanların sağlığını ve maddi imkânlarını orantısız bir şekilde etkileyen bir pandemiden çıkarken, bu grupların koşullarını iyileştirmek için yapılan çalışmalar şimdi çok daha kıymetli. Bununla birlikte, çözüm olarak bu bölgelere dışarıdan yatırım götürülmesi beklenen etkiyi yaratmıyor. Preston modelinin yerel ekonomi ve sağlık alanında kanıtlanan faydaları toplumcu belediyeciliğin potansiyeli konusunda ümit veriyor.
Lancet’te yayınlanan çalışma Preston modelinin sağlık ve esenlik açısından faydalarını ortaya koyuyor
‘Araştırmamız, toplumsal refah yaratılmasına odaklanan bir yaklaşımın, esenliğin iyileştirilmesinde etkili olabileceğini göstermektedir.’
Lancet’te yayınlanan bir araştırma, Preston Belediye Meclisi tarafından uygulamaya konulan toplumsal refah yaratma programının ruh sağlığı ve esenlik açısından bir dizi iyileşme sağladığını ortaya koydu.
Preston Modeli olarak bilinen proje, yerel otoritenin ve çıpa kurumların (örneğin, şehrin üniversitesi ve konut sağlayıcıları) satın alma politikalarının yönünü değiştirerek; yerel işletmeleri destekleme, yeni girişimler kurma, daha iyi istihdam koşullarını (örneğin, geçindirebilecek maaş) teşvik etme, servet ve varlıkların toplumsal açıdan üretken kullanımını (örneğin yerel yönetim emeklilik fonları) arttırma gibi amaçlara ağırlık verilmesini sağladı.
Proje, Preston’u Birleşik Krallık’ta ve dünyada katılımcı yeni belediyeciliğin öncü örneklerinden biri haline getirdi. Ancak kentteki muhalefet partileri kusur aramaya meyilli olduklarından İşçi Partisi yönetimini bu uygulamanın etkinliğini kanıtlamaya davet ettiler.
Ulusal Sağlık Araştırmaları Enstitüsü tarafından finanse edilen ve Liverpool Üniversitesinden Profesör Ben Barr liderliğindeki araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma, İşçi Partisi yönetimine ihtiyaç duyduğu kanıtlardan bazılarını sunuyor.
Raporun bulgularına göre, Birleşik Krallık “Avrupa’daki en büyük mekânsal sağlık eşitsizliklerinden bazılarına sahiptir, sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerdeki insanlar daha varlıklı bölgelerdeki kişilere kıyasla ortalama dokuz yıl daha az yaşamaktadır ve sağlıksız yaşadıkları süre 19 yıl daha fazladır.”
Bunu çözmeye yönelik daha önceki yer temelli çabaların sadece kısmi başarılar elde ettiğini kaydeden çalışma, bu projelerin “sağlığın altında yatan ekonomik faktörleri” değiştiremedikleri için eleştirildiklerini belirtiyor.
İngiltere’nin en yoksun yerel yönetimlerinin ilk yüzde yirmisinde yer alan Preston’da, sağlık önlemlerinin “ulusal ortalamadan oldukça kötü” olması nedeniyle harekete geçilmesi gerektiği açıktı; bununla birlikte yeni çalışmaya göre, toplumsal refahın yaratılması iyileştirmeler getirdi.
“Toplumsal refah yaratma programının uygulandığı dönemde, yaşam memnuniyeti ve ekonomik göstergeler iyileştiği için diğer benzer bölgelere kıyasla beklenenden daha az ruh sağlığı sorunu yaşanmıştır. Etkin bir ekonomik yenilenme modeli oluşturan bu yaklaşım, sağlık açısından önemli faydalar sağlama potansiyeline sahiptir.
Çalışma, Preston’da ruh sağlığı sonuçlarındaki eğilimleri, programın uygulanmasından önce (2011-2015) ve sonra (2016-2019) eşleştirilen kontrol bölgeleri ile karşılaştırmıştır. Kanıtlar için Ulusal Dijital Sağlık Hizmetleri, Kalite ve Çıktılar Çerçevesi ve Ulusal İstatistik Bürosu tarafından sağlanan veriler kullanılarak antidepresan reçeteleme oranlarına, depresyon tekrarlanma sıklığına ve ruh sağlığı ile ilgili olarak hastaneye başvuru oranlarına bakılmıştır. Ek analizler, yerel otoritenin yaşam memnuniyeti, medyan ücretler ve istihdam göstergelerini Bayesian Yapısal Zaman Serileri kullanılarak oluşturulan sentetik karşı olgusallar ile karşılaştırmıştır.
Araştırmacılar ayrıca, antidepresan reçetelemesinde %3’lük bir düşüş, kontrol bölgelerine göre depresyon yaygınlığında %2’lik bir düşüş ve şehrin en yoksun bölgelerindeki depresyon yaygınlığında daha da büyük bir azalma tespit ettiler.
Aynı dönemde yerel nüfus, beklenen eğilimlere kıyasla yaşam memnuniyetinde %9’luk bir iyileşme ve medyan ücretlerde %11’lik bir artış yaşamıştır.
Araştırmacılar, “bulgularımız, Preston’un toplumsal refah yaratma programının, ruh sağlığı ve esenlikte iyileşmelere dönüşen ekonomik gelişmelere yol açmasıyla tutarlıdır” diye eklediler.
“Çalışmamız, Preston’un ekonomik demokrasi ve sosyal değer etrafında şekillenen toplumsal zenginlik yaratma gibi ekonomik kalkınmaya yönelik alternatif yer temelli yaklaşımların, ekonomik yenilenme, sağlık ve refahın iyileştirilmesi ve bölgesel eşitsizliklerin azaltılması gibi ortak amaçları potansiyel olarak destekleyebileceğine dair kanıtlar sunmaktadır.”
“En dezavantajlı bölgelerin sağlığını ve maddi imkânlarını orantısız bir şekilde etkileyen bir pandemiden çıkarken, ekonomik iyileşme için yeni ve kapsayıcı yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Araştırmamız, bu tür yaklaşımların yerel ekonomiye fayda sağlamanın yanı sıra sağlığın iyileştirilmesine de yardımcı olabileceğine dair değerli kanıtlar sunmaktadır.”
“Çalışmamız, Preston’da uygulanan ekonomik kalkınma yaklaşımının Birleşik Krallık hükümeti için dersler içerdiğini gösteriyor. Dezavantajlı bölgelerin sağlık, refah ve ekonomik seviyesini yükseltmeye yönelik politikalar genellikle Preston gibi yerlere yatırım çekme ilkelerine dayanmaktadır. Ancak bu tür yaklaşımlar her zaman refahın artmasına ve eşitsizliğin azalmasına yol açmamıştır. Araştırmamız, toplumsal zenginliğin yaratılmasına odaklanan bir yaklaşımın, refahın iyileştirilmesinde daha etkili olabileceğini ortaya koymaktadır .”
Meclis başkanı Matthew Brown çalışmayı memnuniyetle karşıladı ve raporun hazırlanmasından bu yana, toplumsal refah yaratma konusunda geçmişe göre daha fazla çalışma yapıldığını söyledi. Bu çalışmalar arasında Preston’da yerleşik ana yükleniciler tarafından gerçekleştirilen belediyeye ait bir sinemanın inşası ve Harris Müzesi ve Sanat Galerisi’ne 60 milyon sterlinlik bir yatırım da bulunmakta.
On işçi kooperatifi iş fikirlerini hayata geçirmek üzere kuluçka döneminin farklı safhalarındadır. Bir Gezginler sitesinin kooperatif mülkiyetine devredilmesi de bu iş fikirlerinin arasındadır. Bir topluluk arazi vakfı, Plungington’daki eski Emmanuel Kilisesini, kaliteli ve hesaplı 14 kiralık daire, yaşam dolu bir topluluk mekânı ve ibadet alanı yaratarak yeniden canlandırmak için çalışmaktadır. Meclis ayrıca, kent genelindeki sendika şubelerinde işçi sahipliğini teşvik eden bir sendika kooperatifi olan Kooperatif Eğitim Merkezi ile birlikte çalışmaktadır.
Diğer işçi kooperatifleri, eski kadın mahkûmların çalışma hayatına geri dönmelerine yardımcı olmak, binaları güçlendirmek ve Güney Asyalı topluluk üyelerini gıda yoksulluğunu azaltmaya yönelik projelerde örgütlemek için kurulmuştur. Yeni işletmeler arasında, işçi mülkiyetine geçme sürecinde olan Mandala Yoga ve Esenlik Merkezi de bulunmaktadır.
Brown sözlerine şöyle devam etti: “Buna ek olarak, aralarında yerel işletmelerin de olduğu birkaç çıpa kurumumuza güneş panelleri takacak ve diğer net sıfır altyapısını kuracak bir topluluk enerji kooperatifi projesini henüz duyurduk.”
Brown ayrıca, bölgesel bir mevduat bankası üzerinde de çalışmaların ilerlediğini ve meclisin dijital dışlanmayla mücadele etmek için sosyal konut ve belediye genişbantı ile ilgili olası fikirleri değerlendirdiğini aktardı.
“Ancak yerel yönetimlerin yapabilecekleri konusunda gerçekten kısıtlanmış durumdayız. Çok daha büyük bir meclisiniz olsa bile finansman sağlama, arazi satın alma ve diğer konularda kısıtlanmış durumdasınız. İngiltere’de gerçekten zor bir durumdayız.”
Not 1: Miles Hadfield’in 3 Ağustos 2023 tarihinde Coop News’te yayımlanan “Study published in Lancet finds health and wellbeing benefits from Preston model” başlıklı yazısından Yasemen Köne tarafından çevrilmiştir. Erişim
Not 2: Öne çıkan görsel, Andrew Hall — Unsplash
Not 3: Yazı, 19 Eylül 2023 tarihinde güncellenmiştir.
Bu aydınlatıcı yazı belediyelere de yol gösterici. İçeride sözü edilen Preston Kent Konseyi, sanırım bizde Yerel Gündem 21 uyarınca 2005 yılından sonra kurulmaya başlanan Kent Konseyleriyle aynı kurum değil. Bu, kentin belediye meclisi olmalı. İşin ilginci, bir belediye başkanının değil, çok taraflı temsilin olduğu bir meclisin eliyle başlanılan bir proje olması.
Katkınız için çok teşekkür ederiz. Biz de bunun ışığında çeviriyi gözden geçirip önceden “kent konseyi” olan yerleri yazıda “belediye meclisi” olarak değiştirdik. Bu haliyle yazının daha anlaşılır olduğunu umuyoruz.