Bugünlerde gıda; insanları kendi kimlikleri, yerellikler ve gezegen konusunda düşünmeye ve harekete geçmeye yönelten, güçlü bir değişim faktörü olarak karşımıza çıkmakta. Gıda, temel bir insan hakkı olmasının yanı sıra iklim değişikliği gibi pek çok küresel sorunla yakından ilişkilidir. Sürdürülebilir ve adil gıda sistemleri söz konusu olunca akla hemen kooperatifler ve diğer dayanışma ekonomisi uygulamaları gelmekte. Çünkü sürdürülebilir ve adil bir gıda sistemi, işbirliği ve dayanışma etrafında kümelenen pratiklerin değerleri ve ilkeleri ile uyumludur. Galler’de adil ve sürdürülebilir bir gıda rejiminin oluşturulmasında işbirlikçi çalışma yöntemlerinin rolü üzerine hazırlanan raporun (2019) özet bulgularını içeren yazının ilginizi çekeceğini düşünüyoruz.
Sürdürülebilir Yerler Araştırma Enstitüsü araştırmacıları Dr. Poppy Nicol ve Alice Taherzadeh, Galler Kooperatif Partisi ve Kooperatif Grup üyeleri tarafından işbirlikçi çalışma biçimlerinin Galler’deki sürdürülebilir ve adil gıda sistemlerini destekleme potansiyelini araştırmak üzere görevlendirildiler. Bulguları bugün yayımlanan ‘Sürdürülebilir ve Adil Gıda Sistemleri için İşbirliği içinde Çalışmak’ başlıklı raporda sunulmaktadır.
Mevcut durumda, kooperatifler ve işbirliği içinde çalışma yolları, Galler gıda ekonomisinde yeni yeni filizlenmeye başlamaktadır. Rapor, işbirlikçi çalışma yollarının gelecekte Galler’de sürdürülebilir ve adil gıda sistemlerinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayabileceğini ve oynaması gerektiğini savunmaktadır. Bu, Galler Hükümetinin siyasi ve yasal desteğini gerektirir.
Poppy ve Alice, bazı kilit destekleyici kuruluşların yanı sıra, Galler gıda sistemine dâhil olan fakat işlev, ölçek ve sektörleri farklı bir dizi paydaşla röportaj yaptılar.
Galler’de işbirlikçi çalışma yöntemlerinin karşı karşıya olduğu zorluklar
İşbirlikçi ekonomilerin ölçeklendirilmesini ve Galler’de sürdürülebilir ve adil gıda sistemlerinin gelişmesini engelleyen bir takım zorluklar ortaya konuldu.
- Gıda sistemindeki kooperatiflere ilişkin olarak kooperatif yasal yapısı için uygun tavsiye ve destek eksikliği ile birlikte sürdürülebilir tarım için uygun olmayan ve seyrek eğitim fırsatları;
- İşleme ve dağıtım için sınırlı işbirliği fırsatları – özellikle bitkisel ürünler için;
- Endüstriyel ucuz gıda üretimine dayanan baskın bir gıda sistemi ile rekabet etmenin yapısal zorlukları.
Genel olarak, paydaşlar – özellikle sürdürülebilir gıda üretimi, işlenmesi ve dağıtımı içinde çalışmakta olanlar – Galler’de sürdürülebilir ve adil gıdanın geleceğini desteklemede işbirlikçi çalışma ve kooperatif ekonomilerinin üzerine düşen görevler olduğunu düşünmektedirler. Yerel topluluklara dâhil edildiğinde ve kooperatif değerler tarafından yönlendirildiğinde işbirlikçi çalışma yolları; demokrasi, dayanışma, eşitlik ve adalete dayalı değer temelli bir gıda sistemini destekleme potansiyeli göstermektedir.
Sürdürülebilir ve adil gıda geleceklerini geliştirmek: Uluslararası ve yerel fikirler
Rapordaki dört vaka çalışması, sürdürülebilir ve adil gıda sistemlerini desteklemede ortak çalışma yöntemlerinin mevcut ve potansiyel rolü hakkında fikir vermektedir.
Yeni Kayıt Sürdürülebilir Tarım Projesi (New Entry Sustainable Farming Project), Tufts Üniversitesi Friedman Beslenme Bilimi ve Politikası Okulu: Öğrenmenin sürdürülebilir ve adil gıda sistemleri oluşturmak için farklı aktörleri bir araya getirmekte nasıl bir araç olduğunu göstermektedir.
Durak Toplum Gıda Merkezi (Stop Community Food Centre), Kanada: Yerel gıda ekonomilerini geliştirerek gıda adaletine hitap eden toplum temelli bir merkezin yenilikçi bir örneğini sunuyor.
Açık Gıda Ağı (Open Food Network): Yerel gıda ekonomilerini desteklemek için teknolojiyi kullanan bir kooperatifin yenilikçi bir örneği olarak tanımlanmaktadır.
Bir Galler vaka incelemesi olarak Cae Tan, gelişen yerel ekonomilerin yaratılmasında, sağlıklı ürünler yetiştirmede ve yerel ekolojiyi desteklemekte topluluk destekli tarımın nasıl yardımcı olabileceğinin anlaşılmasını sağlar.
İş temelli çıraklık ve stajyerlikler, örgün eğitim programları, eğitimcilerin nitelikleri ve yeni girenleri destekleyici eğitim merkezleri Galler’de sürdürülebilir gıdanın ölçeklenmesini destekleyebilecek girişimler olarak belirlenmiştir. Cae Tan, Banc Organics ve Coed Organics gibi küçük ölçekli organizasyonlar, mentorluk ve çıraklık yoluyla eğitim fırsatlarını genişletmede kendilerini kilit aktörler olarak görmektedirler.
Sürdürülebilir ve adil gıda sistemleri için politika ve mevzuatın rolü
Hükümetler, bölge, kent ve ulusal ölçeklerde ortaklaşa çalışma yöntemlerini cesaretlendiren ve teşvik eden politikaları ve mevzuatı uygulayarak işbirlikçi değerleri desteklemede kilit bir rol oynayabilirler.
New York Anakent yönetimi kooperatiflere yardım etmek için düzenlemeler kabul ediyor. Devlet kurumları, mal veya hizmet alım sözleşmeleri imzalarken kooperatiflere öncelik vererek kooperatifleri destekleme potansiyeline sahiptir.
İtalya Emilia-Romagna’da kooperatifler bölgenin GSYH’sının yaklaşık yüzde 30’unu üretiyor ve her üç kişiden ikisi kooperatif üyesi. Bir dizi yasal çerçeve kooperatifleri ve işbirlikçi çalışma biçimlerini desteklemektedir. Bir yasa, kooperatif kârından ayrılan rezervleri (bu kâr üyelere dağıtılamaz) kurumlar vergisinden muaf tutmaktadır. Başka bir yasa ayrıca, yeni kooperatifler oluşturarak ve mevcut olanları destekleyerek kooperatif hareketini güçlendirmek amacıyla kârların %3’ünün kooperatif geliştirme fonlarına ve federasyonlarına verilmesini gerektirir.
İşbirliği mevzuatı ile Galler, sürdürülebilirlik ve adalet için öncü bir ülke olabilir.
Politika önerileri
Raporda üç temel politika önerisi sunulmaktadır.
1. Galler’de Sürdürülebilir ve Adil Gıda Üretiminin Ölçeklendirilmesi
Galler’de sürdürülebilir ve adil gıda üretimini destekleyecek bir Galler tarım politikasının; sağlıklı, sürdürülebilir ve adil bir gıda rejimi sağlamak için tarla ve bahçe
bitkileri üretimindeki mevcut eksikliği ele alması gerekmektedir. Bunu başarmak için işbirlikçi çalışma biçimlerinin potansiyel rolü ve değeri kabul edilir. Gereksinimler:
a. Çıraklık, eğitim ve mentorluk yoluyla tarla ve bahçe üretiminin ölçeklendirilmesi ve bahçecilik üretimini çeşitlendirmekle ilgilenen mevcut et ve süt çiftçilerine isteğe bağlı destek sağlanması.
b. Arazi üzerinde işbirliğine dayalı ve sürdürülebilir bir şekilde çalışmak isteyen yeni katılımcıların toprağa erişimini destekleme ve planlama sürecindeki mevcut kısıtlamaları ele alma – örneğin ortak dağıtım merkezleri, gıda merkezleri ve konutlar için planlama izni.
2. Yerel Gıda Ekonomileri ve Kültürlerinin Gıda Merkezleri ile Birlikte Üretilmesi
Galler’de bütünleşik bir politika ortamının; sürdürülebilir ve adil gıda, canlı kültür ve gelecek nesillerin sağlığı ve refahı arasındaki hayati bağlantıyı tanıması gerekir. Bu, kooperatif gıda merkezleri ve topluluk gıda merkezlerinin geliştirilmesi yoluyla yerel gıda ekonomilerini harekete geçiren Galler çapında bir eylem planını gerektiriyor.
Kooperatif gıda merkezleri, kaynakları ve yerel pazarlara erişimi sağlayan kooperatif işleme ve dağıtımı yoluyla üreticileri destekleyebilir. Topluluk gıda merkezleri ayrıca Galler’deki sağlıklı, yerel ve uygun fiyatlı taze ürünlere erişmek, canlı yemek kültürlerini teşvik etmek, kooperatif değerleri ve ilkeleri hakkında eğitim vermek ve yerel gıda inovasyonunu ve işletmelerini harekete geçirmek için çeşitli toplulukların bir araya gelebilecekleri alanlar olabilir.
Kooperatif gıda merkezleri ve toplum gıda merkezleri birlikte işbirlikçi Galler gıda ekonomilerini geliştirebilirler ve sürdürülebilir ve adil gıda geleceğine ulaşmak için toplumları güçlendirebilir.
a. Özellikle et, süt ürünleri, hububat ürünleri ve bitkisel ürünlerde işbirlikçi işleme için kurulum desteği (finansman ve yerel yönetimlerin aldığı vergilerde indirimler dâhil).
b. Kooperatif gıda merkezleri ve topluluk gıda merkezleri oluşturmak amacıyla Galler’de çeşitli toplulukların bir araya gelmesi için altyapı ve kurulum desteği.
3. Kooperatif Galler Ekonomilerini Destekleme: Bilgi, Eğitim ve Tavsiye
Sürdürülebilir ve adil bir gıda sistemi, kooperatif değerleri ve ilkeleri ile uyumludur. İkisinin birbirini desteklemesi için, hem kooperatif ilke ve değerleri hem de sürdürülebilir ve adil gıda sistemleri konusunda eğitim olması gerekir. Kooperatif değerleri ve ilkeleri çerçevesinde eğitimi Galler politikasına yerleştirmek, toplumların sürdürülebilir ve adil gıda geleceği yaratma konusunda aktif bir rol oynamalarını destekleyecek ve mümkün kılacaktır.
Bu, Galler’de işbirliğine dayalı çalışma yöntemlerinin ölçeklendirilmesini ve yiyeceklerin kalitesini ve sürekliliğini sağlayacaktır.
a. Çiftçilerin ve iş sahiplerinin bilgi hazinelerini işbirliği yoluyla ortaya çıkaran ve bir araya getiren sürdürülebilir gıda üretimi için bölgesel eğitim merkezleri kurma desteği. Bu merkezler staj ve eğitim programları sunmak isteyen çiftçilere akreditasyon ve/veya mali destek sağlamanın yanı sıra yeni kooperatifleri ve kooperatif çalışma yöntemlerini destekleyebilir.
b. Yeni ve mevcut sürdürülebilir gıda kooperatifleri ve topluluk gıda merkezleri için eğitim ve destek sağlayacak devletin uzun vadeli çekirdek fonları. Büyüklük veya ciroya bakılmaksızın, işletmeler için mevcut gıda sektörüne uyarlanmış hem kooperatif çalışma biçimleri hem de kooperatif yasal yapı konusunda öneriler ve ileri eğitim.
c. Galler eğitim politikası ve iş sağlama hizmetlerine kooperatif eğitimini yerleştirme.
Şimdi, devletin farklı organlarının ve farklı siyasi partilerin, Galler’de sürdürülebilir ve adil bir gıda geleceği sağlayacak tutarlı, sektörler arası bir Galler Gıda Politikası oluşturmak için işbirliği içinde çalışma zamanı.
Not: Poppy Nicol ve Alice Taherzadeh’in Co-operative Party blogunda 5 Kasım 2019 tarihinde yayımlanan yazılarından Aylin Çiğdem Köne tarafından çevrilmiştir. Erişim
