COVID-19 sonrası dünyada kadınların ve kooperatiflerin oynayacağı hayati bir rol var. Uganda’da yapılan bir toplantıda salgından fazlasıyla etkilenen kadınlara ait işletmelerin toparlanmaları için nasıl desteklenebileceklerine odaklanıldı.
Uzmanlara göre kooperatifler, COVID-19 sonrası dünyada ülkenin sosyoekonomik hedeflerini gerçekleştirmesine, dayanıklılığın geliştirilmesine ve hükümetin ekonomik toparlanma programlarına kadınların katılımının teşvik edilmesine yardım edebilir.
Uganda Kadın Örgütleri Ulusal Birliği (NAWOU, “National Association of Women’s Organizations in Uganda”) başkanı Monica Emiru Enyou’ya göre COVID-19 salgını savunmasız durumdaki pek çok kadının girişimlerini olumsuz etkiledi. Ekonomik iyileşme programının planlanmasında ve uygulanmasında yeterince kapsanmadıkları için mahvoldular.
Enyou, bu yorumları önde gelen yerel televizyon kanalı NTV (U)’de yayınlanan “İş dünyasında kadınlar, iyileşmeye giden zorlu yolculuk” isimli panelde paylaştı.
Uganda Kadın Avukatlar Birliği (FIDA Uganda), Uganda Kadın Örgütleri Ulusal Birliği (NAWOU) ve Demokraside Kadınlar Forumu (FOWODE) tarafından düzenlenen tartışma, kadınlar tarafından yönetilen işletmelerin, COVID-19 salgını sonrasında toparlanabilmeleri için nasıl desteklenebileceklerine odaklandı.
Salgın Uganda’da var olan kırılganlıkları artırdı
Aynı tartışmada görüş sunan, kooperatif kalkınma modelini tanıtmayı amaçlayan Uhuru Sosyal Gelişim Enstitüsü Operasyonlar Müdürü Jane Amuge Okello, kooperatiflerin kadınların ekonomik olarak iyileşmelerine yardımcı olmak için ideal konumda olduklarını savundu.
“COVID-19, Uganda’daki kadınların salgından önce var olan kırılganlıklarını kötüleştirmekten başka bir şey yapmadı,” dedi Okello.
Örnek olarak pek çok kadının, geleneksel finans kurumları tarafından talep edilen yasal koşulları ya da teminatları karşılayamadıkları için krediye erişimlerinin olmadığını hatırlattı.
Uhuru Enstitüsünün patronu, kooperatiflerin doğaları gereği, kadınlara bu güçlüklerin bazılarının üstesinden gelmede yardımcı olduklarını, böylece pandeminin kadınların yönettiği işletmelere verdiği ekonomik hasarı hafiflettiklerini savundu.
“Kooperatiflerin güven sistemi sayesinde kadınlar kolayca anlaşılıp, erişilebilir araçlar ve koşullar dâhilinde kredi hizmetlerine erişim alanı açılabilir,” dedi Amuge.
Amuge, kooperatiflerin kadınların finansmana ulaşmalarını kolaylaştırmanın yanı sıra onlara serpilebilecekleri daha sağlıklı bir çevre sağladığını ekledi:
“Eğer kooperatifin, ekonomik meseleleri halledip sağlık ve eğitim gibi sosyal ihtiyaçları giderebilen dinamik bir iş portföyü varsa bir kadın bu yeni normalde bile orada sığınak bulabilir.”
Amuge, pek çok resmî olmayan kadın tasarruf grubunun, kadınların “plan ve strateji yapıp uzun vadeli düşünmeye girişebilecekleri” kendi ayakları üzerinde duran kooperatiflere dönüşmelerine yardımcı olunması için çağrıda bulundu.
Kooperatifler mükemmel değil
Kooperatifler, kadınların finansal kolaylıklara ve hizmetlere erişebileceği uygun araçlar olarak alkışlansa da, icraatlarındaki yetersiz cinsiyet katılım seviyeleri hakkında endişeler dile getirildi.
Uhuru Sosyal Kalkınma Enstitüsü, Temel Araştırma Merkezi ve Action Aid Uganda tarafından yapılan “Uganda’da kooperatiflerin canlanmasında toplumsal cinsiyeti tartışmak” başlıklı ortak araştırma, kadınların kooperatiflerdeki katılım, üyelik, istihdam ve liderlik düzeylerinin hükümet taahhüdüne rağmen halen düşük olduğunu buldu (%45’in altında).
“Kadınların kooperatiflere girişi ve katılımı hâlâ sınırlamalarla karşı karşıya ancak buna karşın kooperatif endüstrisindeki iş yükünün büyük kısmını onlar yükleniyorlar. Kooperatifler yoksullukla mücadelede önemli olsalar da, yapıları şu ana kadar kadınları üyelikten, yönetimden ve liderlikten dışlamıştır,” diyor rapordaki bir kısım.
Dahası rapor, kadınların kooperatiflere anlamlı bir biçimde katılmalarının, pek azının bankacılıkta sıklıkla teminat olarak kullanılan arazi veya mal mülk gibi kaynakların kontrolüne sahip olmasıyla daha da kısıtlandığına dikkat çekiyor.
Çalışma, finansal kooperatiflerin kredi vermek için pek çok kadını dışlayan katı teminat koşullarında ısrar etmektense kooperatif hizmetlerini isteyen ve kullanan insanların performanslarına daha çok odaklanmalarına gerek olduğunun altını çiziyor.
Kadınlar Uganda’da COVID sonrası düzelmenin anahtarı
Ünlü iktisatçı ve politika analisti Dr. Fred Muhumuza’ya göre ekonominin salgın öncesi döneme tekrar geri dönmesi için kadınlara düşen hayati bir rol var.
“Ekonomi tarım üzerinden gidiyor ve Uganda’daki tarım kadınlar tarafından yapılıyor. Açık şekilde, eğer kadınlar toparlanamazsa bir ülke olarak toparlanamayız. Ve bu gerçek tüm siyasi kararlarımıza yön vermeli,” diye savundu Muhumuza.
Bununla birlikte Muhumuza, COVID-19 enfeksiyonları hâlâ yükselişteyken Uganda’nın ekonomik düzelmeyi tartışması için çok erken olduğuna dair de uyarı yaptı.
“Sağlık sistemlerimizin işi başından aşkın, fakat COVID rakamları yükselmeye devam ediyor. %6 büyümesi planlanan GSYH’mız %2,9 büyüdü ve hâlâ gerçekten toparlanıp toparlanmadığımızı bilmiyoruz.”
Not 1: John Okeya’nın 13 Kasım 2020 tarihinde The Cooperator blogunda yayımlanan “Cooperatives can aid women economic recovery – Experts” başlıklı yazısından Barış Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
Not 2: Öne çıkan görselde, Uhuru Enstitüsünden Jane Amuge Okello görülmektedir. Fotoğraf: John Okeya