Artık işlevini yitirmiş eşyaları yeniden kullanmanın ve geri dönüştürmenin çevre için faydaları hafife alınamaz. Bunlar sadece doğaya saldığımız atıkların verdiği zararı azaltmakla kalmayıp, aynı zamanda yeni kaynakların çıkarılması yönündeki ihtiyacı azaltabilir. Gelin atıkları kullanışlı hale getiren sosyal ve dayanışma ekonomisi uygulamalarından bazılarına bakalım.
Bazı insanlar için, işletmelerinin ürettiği atık halledilmesi gereken bir sorundur. Diğerleri için aynı malzeme önemli bir bileşendir ve bambaşka ve kullanışlı bir şey yaratmak için bir fırsattır.
Tükettiklerimizden ortaya çıkan atıkların önemli bir sorun haline geldiği, havamızı, toprağımızı ve suyumuzu kirlettiği ve bu nedenle diğer birçok türü etkilediği bir dünyada; üretme, kullanma ve çöpe atma üzerine kurulu doğrusal bir ekonomiyi, kaynakların sürekli dönüştürüldüğü ve yeniden kazanıldığı döngüsel bir ekonomi ile değiştirmek konusunda akıllı ve yaratıcı olmak sosyal, ekolojik ve ekonomik dengeye ulaşmak için hayati ve de acil.
Gelin gidişatı gezegenimiz de dahil herkes için nasıl daha iyi hale getirebileceğimizi gösteren bazı girişimlerle tanışalım:
1. Emiliana Underwear
Moda endüstrisinden ve onun iş modellerininin, ürünlerinin ve üretim süreçlerinin ne kadar sürdürülemez olduğundan endişelenen Emma Kidd; giysileri ve kumaşları ileri dönüştürerek güzel, etik ve el yapımı iç çamaşırları ve atletler üretmek için Emiliana Underwear’ı kurdu. Girişim aksi taktirde katı atık depolama sahasına götürülecek çok miktarda malzemeyi kurtarıyor ve onları esnek dantellerle, kurdelelerle ve fiyonklarla süsleyip, kumaşı gözalıcı ve rahat iç çamaşırlarına dönüştürüyor.
Proje aynı zamanda, dikiş dünyasında yeni olanlar kendi iç çamaşırlarını yapabilsinler ve yeni bir yetenek edinirken ciddi miktar israftan kaçınabilsinler diye dikiş kitleri ve atölyeler sunuyor.
Bu neşeli külotlar hakkında daha çok bilgi için buraya tıklayın.
2. Upcycle Santa Fe
Eğitimin gücünü kullanan Upcycle Santa Fe, “plastik israfı ikilemi için açık kaynak çözümlerini” araştırmak, geliştirmek ve paylaşmak üzere yola çıkan ABD’deki bir örgüt. Bunu yapma yolları ise plastik atıkları değerlendirmek, ileri dönüştürmek ve onları kullanışlı ve dayanıklı inşaat ve izolasyon malzemelerine çevirmek.
Atık yönetimine küçük ölçekli, halk tabanlı ve yerel tabanlı yaklaşımların önemini vurgulayan kuruluş Ekotuğlaları topluyor ve üretiyor. Ekotuğlalar basitçe yapıların inşasında ve yalıtımında kullanılabilecek, temiz ve kuru plastik atıkla doldurulmuş şu şişeleri (veya süt kutuları).
Projede, daha kalın bir yalıtım seçeneği olarak,Ubuntu-Blox adını verdikleri şeyi yarattılar. Bunlar, tüketim sonrasında atılmış plastik ve strafor atıkların torbalanmış ve sıkıştırılmış balyaları. Bu seçenekler aksi taktirde ziyan olacak çok miktarda malzemeyi kullanışlı olduğu kadar hesaplı bir şeye dönüştürme fırsatı sunuyor.
3. Comida Invisível (Görünmez Yemek)
Comida Invisível, bağışlayacak iyi durumda gıdası olanlarla bunlara ihtiyaç duyanları kolay ve pratik bir şekilde bir araya getiren dijital bir platform.
Brezilya’daki bu hizmet lokantalar, süpermarketler, oteller ve barlar ile bireyler ve üçüncü sektör arasında doğrudan bir köprü görevi görerek satış için uygun olmayan ama tüketim için uygun gıdanın bağışlanmasını sağlıyor, ihtiyaç sahibi insanları destekliyor ve büyük miktarda israfın önüne geçiyor. Böyle bir girişim “eğitim ve farkındalık yaratma yoluyla gıda israfını önlemenin Brezilya merkezi” olarak da tanımlanabilir.
Pandemi sırasında, bu girişim, +Brasil adında yenilikçi bir platformla ortaklık kurdu. Ortaklığın amacı, en savunmasız olanlara bağışlanmak üzere sübvansiyonlu gıda ve hijyen ürünleri paketlerini alabilmeleri için insanları desteklemekti.
4. THE ReSTORE Dartington
Bağışlanan mobilya eşyalarını yeniden keşfetmeyi, yeniden yaratmayı ve yeniden canlandırmayı hedefleyen THE ReSTORE Dartington, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Refurnish tarafından İngiltere’de kurulan ve işletilen, yetenekli gönüllüler ve ileri dönüşüm sanatçılarından ve onların yaratıcılıklarından en iyi şekilde yararlanan bir proje. Bu yolla, girişim, beceriler öğrenmeleri ve geliştirmeleri için insanlara yardım ediyor ve bir yandan da aksi taktirde katı atık depolama sahasına gidecek çok miktarda atığın rotasını değiştiriyor.
Sosyal girişim, mobilyaları onardıktan ve onlara değer kazandırdıktan sonra, ürünleri atölyesine bitişik dükkânda satıyor. Girişim aynı zamanda bir dizi yetenek paylaşım toplantısı ve de aylık bir Tamir Kafe’si işletiyor. Kafe, pandemi sırasında kapatıldığında evlere tamir hizmetinin yanı sıra ve bağışlanan elektrikli eşyaları verdiler.
5. RUCO – Repurpose Used Cooking Oil (Kullanılmış Yemeklik Yağı Yeniden Amaçlandır)
Sağlıklı beslenmeyi savunmak ve insanları bu konuda bilgilendirmek için yola çıkan Hindistan Gıda Güvenliği ve Standartları Kurumu (FSSAI) tarafından kurulan RUCO kullanılmış yemeklik yağın bilinçli tasfiyesine olanak sağlayan bir girişim. Bu yağlar lavaboya veya tuvalete döküldüğünde suyun arıtılmasını imkânsızlaştırabilir ve tekrar tekrar kullanıldıklarında insan sağlığına zarar verebilirler.
Hindistan dünyanın en büyük bitkisel yağ tüketicilerinden biri ve FSSAI, hane halklarını desteklerken bir yandan da lokanta ve otelleri aynısını yapmaları için düzene sokuyor, kullanılmış kızartma yağını toplayıp “yeşil dizel” olarak da bilinen biyodizele dönüştürüyor.
6. The Repurpose Project (Yeniden Amaçlandırma Projesi)
“Gezegenimize destek olan ve geleceğimizi koruyan bir yeniden kullanım ekonomisini yaratmaya” hevesli olan The Repurpose Project, ABD’li kâr amacı gütmeyen bir topluluk girişimi. Kullanışlı malzeme ve ürünleri arazi doldurmak için kullanılmaktan kurtarıyor ve onlara yeni bir amaç veriyor; bir yandan da eğitim atölyeleri yoluyla atığı azaltmayla ve döngüsel ekonomi çözümleriyle ilgili farkındalık yaratıyor.
Bu gibi projelerin arasında, her çeşit gelişigüzel ve gözden kaçmış nesneyi sattığı için “çöp dükkanı” olarak da bilinen bir Yeniden Kullanım Dükkânı; okulları ve işletmeleri atığı tekrar gözden geçirmeleri ve tekrar kullanmaları için destekleyen bir Sıfır Atık Girişimi ve topluluk ve gezegenimizin sağlığına odaklanan gruplara ev sahipliği yapan bir Topluluk Merkezi var.
7. GroCycle
İnsanlara düşük teknoloji ile kolay ve eğlenceli yoldan mantar yetiştirmeyi öğretmeyi amaçlayan GroCycle, bir Birleşik Krallık sosyal girişimi. Bir dizi başka tekniğin yanında gurme istiridye mantarı yetiştirmek için geleneksel mantar yetiştirmeden daha basit bir yöntem ile kahve telvesi kullanıyor ve bir yandan atık akışını ciddi miktarda etkiliyor.
Girişim, küresel olarak her yıl 9 milyar kilo kahve çekirdeği üretildiğini göz önüne alarak, Britanyalı kahve zincirleri tarafından yaratılan kahve atıklarını mantar yetiştirmede ana malzeme olarak kullanıyor.
Rakamlar etkileyici: Başladığı 2011’den beri proje 75.000 kg’dan fazla kahve telvesini geri kazandı ve bunları 20 tondan fazla mantara dönüştürdü ve kullandığı süreçlerde basitliği ve verimliliği hep merkezde tuttu.
Daha çok kaynak için buraya ve nasıl kahve telvesinde mantar yetiştirileceğini adım adım izlemek için buraya tıklayın.
Not 1: Mirella Ferraz‘ın Shareable sitesinde 24 Kasım 2020 tarihinde yayımlanan yazısından Murat Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
Not 2: Öne çıkan görsel, citypraiser – Pixabay