1163 Sayılı Kooperatifler Kanunun, 9. maddesinde “Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olabilir, önderlik edebilir ve ortak olabilirler” denilmektedir. Bu kanun kapsamında yerel yönetimler, bulundukları bölgelerde yenilenebilir enerji kooperatifleri ile birlikte çalışabilirler. Bu bir ortaklık ilişkisi olabileceği gibi yer tahsisi, uzman eleman sağlama gibi destekler biçimini de alabilir.
İzmir Seferihisar’da, Seferihisar Yenilenebilir Enerji Kooperatifi (SEYEKO) ve Bursa Nilüfer’de Nilüfer Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri ilgili ilçe belediyelerinin ortak olduğu iki yenilenebilir enerji kooperatifi olup enerji üretim tesislerinin kuruluş çalışmaları yürütülmektedir.
Türkiye’de yenilenebilir enerji kooperatifçiliği oldukça yeni bir sektördür. Halkın kooperatiflere ilgisi artmakta, belediyelerin ortak olduğu ya da desteklediği yenilenebilir enerji kooperatiflerin bulunması sektörün geleceği için umut vermektedir.
Bu yazının amacı, yenilebilir enerji kooperatiflerin gelişimine belediyeler aracılığıyla katkı sağlanabileceği düşüncesiyle aşağıdaki önerileri sunmaktır.
Bölgedeki Yenilenebilir Enerji Potansiyelinin Belirlenmesi
Yerel yenilenebilir enerji kaynaklarına ve yurttaşların ilgisini çekmeye yardımcı olabilecek potansiyel ortakları belirlemeye çalışın. Yurttaş inisiyatiflerini, yenilenebilir enerji kooperatiflerini, yerel işletmeleri vb. araştırın ve uzmanlıklarının ne olduğu konusunda bilgi sahibi olun. Bölgenizdeki, mevcut ise yerel enerji kooperatifleri ve yurttaş inisiyatifleri ile irtibata geçin. Nelerin uygulanabileceğine, bölgeye nasıl katkıda bulunabileceklerine yönelik tavsiyelerde bulunun.
Yenilenebilir Enerji Yatırım Bölgelerinin Haritalanması
Bölgenizde yenilenebilir enerji yatırımlarının sürdürülebilir enerji kullanımı çerçevesinde gerçekleştirilebileceği belediyeye ait potansiyel arazileri haritalayın. Benzer şekilde bölgenizde belediye dışındaki diğer kamu ve özel kuruluşların sahip oldukları arazilerin yenilenebilir enerji yatırımları için haritalanmasını teşvik edin. Potansiyel yatırım yerleri ve bu yerlerde gerçekleştirilebilecek enerji projeleri haritalandırıldıktan sonra, ilgili bölgelerde yapılacaklar konusunda yurttaşlarla görüşmeler başlatılmalıdır. Bölgede yaşayanlara teklif, öneri, tavsiye, geri bildirim, vb. verme olanağı sağlayın.
Bilgilendirme ve Eğitim
Bölge halkına sürdürülebilirlik, iklim değişikliği gibi konularda bilgi verecek toplantılar düzenleyin. Yenilenebilir enerji kooperatiflerini tanıtıcı çalışmalar yapın.
Kooperatiflerin Birleşmesinin Teşvik Edilmesi
Belediyelerin destekleyeceği ya da ortak olarak içinde bulunmak istediği kendi bölgesindeki benzer türdeki enerji yatırım projelerini tek bir enerji yatırım projesinde birleştirmek için sürdürülebilir enerji kullanımına yönelik temel kriterler (enerji kaynaklarının diğer nesillere aktarılması, iklim değişikliğinin azaltılması, yaşanabilir bir çevre) esas alınmalıdır. Böylelikle belediyelerin sınırlı kapasitesi optimize edilir. Sürdürülebilir enerji kullanımına yönelik temel kriterler evrenseldir ve farklı enerji yatırımcıları, bu kriterler çerçevesinde tek bir enerji yatırımı altında bir araya gelmeleri konusunda ikna edilebilirler.
Yenilenebilir Enerji Kooperatiflerinin Avantajlarının Anlatılması
Yenilenebilir enerji kooperatifçiliğinin yayılmasında sadece kooperatifler ve çatı kuruluşlar değil aynı zamanda yerel otoriteler de önemli bir rol oynamaktadır. Yenilenebilir enerji kooperatifleri ile ilgili yanlış anlaşılmalar, bilgi eksikliği ve şüphe, yerel bir otorite gibi üçüncü bir taraf kooperatif modelini açıkladığında aşılabilir. Yerel bir otorite olarak neden kooperatiflerle işbirliği yapmayı seçtiğinizi ve halkın bundan nasıl fayda sağladığını açıklamak, kooperatif modelini yaymaya yardımcı olur ve güveni teşvik eder. Bu, durum yerelde yaşayanların yenilenebilir enerji kooperatiflerine katılımının önündeki engelleri azaltır. Ayrıca diğer belediyelere kooperatif modelinin savunuculuğunu yapmak kooperatifleri yaygınlaştırmanın harika bir yoludur. Diğer belediyeler başarılı deneyimlere tanık olduklarında, kooperatiflerle işbirliği yapma olasılıkları artar.
İletişim Ağı Kurmak
Yenilenebilir enerji kooperatifleri ile halk arasındaki iletişimi kolaylaştırmak ve potansiyel ortaklarla ağ kurmak son derece önemlidir. Bu amaçla, yerel toplulukla güçlü bir iletişim kurulmalıdır. İnternet sitesi, sosyal medya, bültenler, yerel gazeteler gibi bilgi kanalları kullanılabilir hale getirilebilir. Yerel makamlar, yenilenebilir enerji kooperatiflerini ağ oluşturma yoluyla da kolaylaştırabilir. Ayrıca, bölgede farklı girişimler gerçekleştirenlerin ve potansiyel ortakların bağlantı kurmasına izin veren çevrimiçi bir araç veya platform da sağlanabilir.
Yenilenebilir Enerji Kooperatiflerine Ortak Aranması
Yerel yönetimler, kurucu ortağı oldukları yenilenebilir enerji kooperatifine kendi bölgelerinden ortak ararlarken; ortaklık amaçlarının kendilerinin de içinde bulunduğu bölgeye katkı sağlamak amacı ile kooperatif ortağı olmayı özellikle tercih ettikleri mesajını vermelidirler. Ayrıca, bulunduğu bölgeye yatırım yapma fırsatı vererek proje ile bir bağlantı kurmalarının ve yabancı çok uluslu şirketler yerine yerel topluluğa yarar sağlama olasılığının önemi de anlatılmalıdır.
Belediye Başkanları İklim ve Enerji Sözleşmesinin İmzalanması
Belediyelerin, yerel sera gazı salınımını azaltmayı hedefleyen, sürdürülebilir enerji politikalarını destekleyen ve sürdürülebilir enerji kaynaklarını kullanmayı teşvik eden sivil bir hareket olarak Avrupa Komisyonu tarafından da desteklenen Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesini (Global Covenant of Mayors for Climate & Energy) imzalamaları, bölgelerinde yenilenebilir enerji kooperatiflerine yatırım yapılmasını destekleyecektir.
