Portekiz belediyelerinin Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi kapsamında gerçekleştirmeyi taahhüt ettiği Sürdürülebilir Enerji Eylem Planları (SEEP) akademik bir araştırma çerçevesinde incelenmiştir. Coelho vd. (2018)’nin, SEEP’in Portekiz’de nasıl kabul edildiğini, belediyeler tarafından ne tür önlemlerin tanımlandığını ve uygulandığını ele alan çalışması, bu alana ilişkin iyi bir örnek oluşturmaktadır.
Emisyon Azaltma Önlemlerinin Sınıflandırılması
İncelenen 70 Portekiz belediyesinin SEEP’e dahil ettikleri emisyon azaltma önlemleri Tablo 1’deki gibi gruplandırılmıştır. Tablo 1’den görüleceği gibi toplam 13 önlem davranışsal önlemler ve altyapı önlemleri olarak ikiye ayrılmaktadır.
Davranışsal önlemler, davranış değişikliklerine bağlı olan ve bu nedenle diğer önlemlerin yayılmasını hızlandırmaya yardımcı olacak tüm önlemleri içermektedir. 70 eylem planının analizi ile 3 ana davranışsal önlem ortaya konulmuştur.
Altyapı önlemleri; altyapılarda, ekipmanlarda veya üretim ve yönetim süreçlerindeki değişikliklere bağlı olan tüm önlemleri kapsamaktadır ve çoğunlukla enerji, ulaşım ve atık başlıkları altında sınıflandırılır. İncelenen eylem planlarında geçen 10 altyapı önleminin, 6’sı enerji, 1’i atık ve 3’ü ulaşımla ilgilidir.
Tablo 1. Eylem planlarında yer alan emisyon azaltma önlemleri
| Sektör | Önlem | |
| Davranışsal |
|
|
| Altyapı | Enerji |
|
| Atık |
|
|
| Ulaşım |
|
https://pixabay.com/photos/porto-portugal-golden-river-2211719/
Davranışsal Önlemler
Destek ofisi oluşturma: Sanayi ve hizmet sektörlerinde enerji verimliliğine yönelik tavsiyeler için teknik bir çerçevenin oluşturulması ve desteklenmesi.
Ekonomik teşviklerin tanımlanması: Yeni sürdürülebilir ve sertifikalı gayrimenkul yatırımlarına teknik destek verilmesi ve pozitif ayrımcılık sağlanması.
Sürdürülebilirlik konusunda farkındalık: Çevre ve enerji uygulamaları konusunda halkı bilinçlendirmek ve eğitmek için bir dizi eylemin planlanması. Toplu yapılar ve/veya mahalle örgütlerine odaklanarak enerji verimliliği danışmanlığı sunan teknik yapıların oluşturulması ve desteklenmesi.
Altyapı-Enerji Önlemleri
Yenilenebilir enerji kullanımı: Konutlarda ve diğer yerlerde güneş panellerinin kurulması; çeşitli nihai enerji türlerinin sürdürülebilir üretiminde orman biyokütlesinin ve orman atıklarının yakıt olarak kullanımının teşvik edilmesi; biyoyakıtların ana yakıt olarak veya diğer yakıtlarla karışım halinde kullanımının teşvik edilmesi; mikro üretim projelerine ve öz tüketim için enerji üretimi projelerine veya yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak enerji satışı yapan diğer projelere yatırım yapılmasının teşvik edilmesi ve desteklenmesi.
Binalarda enerji verimliliğinin iyileştirilmesi: Enerji verimliliğinin derecesini değerlendirmek ve iyileştirme potansiyelini belirlemek için binalarda, kamu kurum ve kuruluşlarında ve sektörlerde denetimlerin yapılması.
Kamusal aydınlatmanın optimizasyonu: Hizmetler, kamu ekipmanı ve/veya özel kuruluşlarda çalışan enerji yöneticilerinin katılımı ile verimli bir aydınlatma planının hazırlanması, kalite/maliyet oranını iyileştirmek için verimsiz armatürlerin verimli olanlarla değiştirilmesi.
İklimlendirme ve havalandırma sistemlerinde iyileştirmeler: Turistik konaklama tesislerinde, konutlarda, hizmet, sağlık, spor ve dinlence merkezlerinde iklimlendirme ve havalandırma sistemlerinin enerji verimliliğinin iyileştirmesi.
Elektrikli küçük aletlerin verimliliğinin iyileştirilmesi: Başta ev aletleri olmak üzere enerjiyi verimsiz kullanan cihazların kademeli olarak yenilenmesinin teşvik edilmesi; enerji tasarruflu ofis ekipmanlarının kademeli olarak daha verimli olanlarla değiştirilmesinin teşvik etmek.
Endüstriyel süreçlerin ve ekipmanların verimliliğinin iyileştirilmesi: Endüstriyel ekipmanların kademeli olarak daha verimli olanlarla değiştirilerek iyileştirilmesi ve sektörün iklim sürdürülebilirliğinin iyileştirilmesi için endüstriyel süreçlerin optimize edilmesi.
Altyapı-Atık Önlemleri
Atık yönetiminin optimizasyonu: Atık yönetim modelinin iyileştirilerek enerji kullanımında maksimum verimliliğin elde edilmesi.
Altyapı-Ulaşım Önlemleri
Ulaşım altyapılarının optimizasyonu: Kalıcı ve/veya geçici ulaşım ağı için birbirleri ile daha fazla ve daha iyi bağlantılı yeni güzergâhlar üzerinde çalışılması ve bu güzergâhların oluşturulması; kenti yaya ve bisiklet dostu kılacak bir ağın oluşturulması.
Kullanılmış araçların optimizasyonu: Kara taşımacılığında araç filosunun kademeli olarak yenilenmesi yoluyla verimli araçların devreye sokulması; elektrikli araçların edinilmesi ve bunlar için bir tedarik ağının oluşturulması.
Yol operasyonlarının optimizasyonu: Şehir içi hizmetlerin dağıtımı ve desteklenmesi için ulaşım ağının iyileştirilmesine yönelik (örneğin daha iyi filo yönetimi gibi) bir plan tasarlanması; belediye sınırlarındaki işyerlerinin çalışanları ve müşterileri için toplu ve uyarlanabilir ulaşım düzeyinde hareketlilik planlarının uygulanması.
İncelenen Belediyelerin Durumu
Tablo 1’de belirtilen önlemleri planlarına dahil eden belediyelerin oranları Tablo 2’de gösterilmektedir.
Davranışsal önlemler arasında en çok yer verilen önlem “sürdürülebilirlik konusunda farkındalık”tır. Bu önlem, incelenen eylem planlarının %94’ünde mevcuttur. Bununla birlikte, “destek ofisi oluşturma” önlemi tüm önlemler arasında %30 ile en az benimsenen önlem olmuştur.
Enerji ile ilgili önlemler belediyelerin en fazla ortaklaştığı önlemler olmuştur. Bu önlemlerden “yenilenebilir enerji kullanımı”, “binalarda enerji verimliliğinin iyileştirilmesi” ve “kamusal aydınlatmanın optimizasyonu” tüm belediyeler tarafından benimsenmiştir.
“Atık yönetiminin optimizasyonu” önlemi, analiz edilen eylem planların %73’ünde yer almaktadır.
Ulaşıma yönelik önlemler eylem planlarının en az %70’inde mevcuttur.
Tablo 2. Belirlenen önlemlere sahip belediyelerin oranı
| Önlem | (%) |
| Destek ofisi oluşturma
Ekonomik teşviklerin tanımlanması Sürdürülebilirlikte farkındalık |
30
77 94 |
| Atık yönetiminin optimizasyonu | 73 |
| Yenilenebilir enerji kullanımı
Binalarda enerji verimliliğinin iyileştirilmesi Kamusal aydınlatmanın optimizasyonu İklimlendirme ve havalandırma sistemlerinde iyileştirmeler Elektrikli küçük aletlerin verimliliğinin iyileştirilmesi Endüstriyel süreçlerin ve ekipmanların verimliliğinin iyileştirilmesi Ulaşım altyapılarının optimizasyonu Kullanılmış araçların optimizasyonu Yol operasyonlarının optimizasyonu |
100
100 100 78 90 58 92 72 71 |
Not: Öne çıkan görsel, Essuera — Pixabay
