Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi Temmuz 2024 itibarıyla, Avrupa’da toplam 11.903 belediye tarafından imzalanmıştır. İmzacı belediyelerden 8.428’i gözetim sürecine tabi olan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planları (SEEP)’nı hazırlamıştır. Bu yazıda, bölgesel veya ulusal düzeyde belirlenen hedefleri gerçekleştirerek bu girişime gönüllü olarak katkı sağlamayı amaçlayan imzacı belediyeler, ülkeler bazında incelenmektedir. Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesine ilişkin süreç hakkındaki bilgilere Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi başlıklı yazımdan erişebilrisiniz.
İmzacı Belediyelerin Ülkelere Dağılımı
Avrupa Birliği’nin 2008 yılında Belediye Başkanları Sözleşmesi’ni başlatmasından bu yana imzacı belediyelerin sayısı artmıştır. Bu eğilim, sürdürülebilir enerji kullanımın emisyonları azaltıcı etkisi ile gelecek yıllarda kısmen de olsa küresel iklim değişikliği üzerinde olumlu etki yaratabilecektir.
11.903 imzacı belediyenin ülkelere göre dağılımı Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1’den görüleceği gibi, en çok imzacı belediyeye sahip iki ülke açık fark ile İtalya (%43,1) ve İspanya (%25,4)’dır. Türkiye’nin toplam imzacı belediyeler içerisindeki payı %0,6’dır.
Tablo 1. İmzacı Belediyelerin Ülkelere Dağılımı
| Ülke | Belediye Sayısı | Toplam İçindeki Oran (%) |
| İtalya | 5.126 | 43,1 |
| İspanya | 3.022 | 25,4 |
| Belçika | 569 | 4,8 |
| Macaristan | 355 | 3,0 |
| Çekya | 281 | 2,4 |
| Yunanistan | 233 | 2,0 |
| Fransa | 194 | 1,6 |
| Romanya | 190 | 1,6 |
| Portekiz | 189 | 1,6 |
| Hırvatistan | 175 | 1,5 |
| Türkiye | 67 | 0,6 |
| Toplam | 11.903 | 87 |
Kaynak: https://eu-mayors.ec.europa.eu/en/signatories (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024)
2008-2024 yılları arasında imzacı belediyelerin sayısındaki artış Şekil 1’den izlenebilir. Artış hızı azalmış olmakla birlikte, artış eğilimi halen devam etmektedir.
Kaynak: https://eu-mayors.ec.europa.eu/en/key_figures; Amorim, 2014
SEEP Hazırlayan Belediyelerin Ülkelere Dağılımı
Girişimin önemli adımlarından biri de imzacı belediyelerin, SEEP’lerini hazırlamalarıdır. Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesini imzalayan belediyeler taahhüt ettikleri süreler dahilinde SEEP’lerini hazırlamak ve planlarda belirttikleri eylemleri yerine getirmek durumundadırlar.
SEEP hazırlamış belediyelerin ülkelere göre dağılımı Tablo 2’de sunulmuştur. SEEP hazırlayan belediyeler arasında İtalyan ve İspanyol belediyelerinin sayıca belirgin bir üstünlüğü vardır. SEEP hazırlayan belediyelerin %74,7’si bu iki ülkenin sınırları içindedir. Türkiye’nin SEEP hazırlamış belediyelerinin toplam içerisindeki payı %0,3’tür.
Tablo 2. SEEP Hazırlamış Belediyelerin Ülkelere Dağılımı
| Ülke | Belediye Sayısı | Toplam İçindeki Oran (%) |
| İtalya | 3.808 | 45,2 |
| İspanya | 2.487 | 29,5 |
| Belçika | 559 | 6,6 |
| Ukrayna | 196 | 2,3 |
| Yunanistan | 160 | 1,9 |
| Portekiz | 150 | 1,8 |
| Macaristan | 92 | 1,1 |
| Fransa | 92 | 1,1 |
| Hırvatistan | 92 | 1,1 |
| Romanya | 77 | 0,9 |
| Türkiye | 24 | 0,3 |
| Toplam | 8.428 | 92 |
Kaynak: https://eu-mayors.ec.europa.eu/en/action_plan_list (Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024)
Türkiye’den SEEP hazırlayan belediyeler şunlardır: Antalya, Balıkesir, Bursa, Edirne, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Sakarya Büyükşehir, İstanbul-Bağcılar, Kadıköy, Şişli, Üsküdar, Küçükçekmece, Maltepe, İzmir-Bornova, Çiğli, Karşıyaka, Seferihisar, Eskişehir-Tepebaşı, Çanakkale, Tekirdağ-Çorlu, Kayseri-Melikgazi, Bursa-Nilüfer, Mersin-Yenişehir.
SEEP hazırlamış belediyelerin yıllara göre sayısal değişimleri Şekil 2’te sunulmuştur. SEEP hazırlayan belediyelerin sayısında 2011’den itibaren önemli bir artış kaydedilmiştir. Bu artışta kılavuz ilkelerin hazırlanmasına ve yayılmasına yardımcı olan işbirliklerinin rolü önemli olmuştur. Sonuçta, bazı dalgalanmalara rağmen sunulan planların sayısı bugüne kadar istikrarlı bir şekilde artmıştır. Ancak kuşkusuz en önemlisi, planlarda belirtilen eylemlerin planlarda kalmaması bunların gerçekleştirmesidir.
Kaynak: https://eu-mayors.ec.europa.eu/en/key_figures; Amorim, 2014
Değerlendirme
İmzacı belediyelerin hazırladıkları SEEP’lerde belirtilen eylemlerin hayata geçirilmesi, karbon dioksit emisyonlarının azaltılmasına dolayısıyla iklim krizinin önlenmesine yardımcı olacağı için önemlidir.
Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi girişiminin başarısı imzacı belediyelerin sayısının artmasına ve eylem planlarında taahhüt edilenlerin gerçekleştirilmesine bağlıdır. Sürdürülebilir enerji ile ilgili geniş bir alanı kapsayan çok sayıda konu olması ve bunların karmaşıklığı iyi uygulamaların belirlenmesini ve belediyelere bu konuda yol gösterilmesini zorunlu kılmaktadır.
Ayrıca, girişimin amaçladığı gibi, belediyelerin birbirlerinden öğrenmeleri başarıyı etkileyecek bir diğer önemli faktördür. SEEP aşamasındaki her belediye sinerji yaratmak, tartışma gruplarından bilgi almak ve kıyaslama oluşturmak için en baştan birbiriyle iletişim halinde olmalıdır. Bu iletişim ve işbirliği nüfusu az ve gelir düzeyi düşük belediyelerin mevcut olan birçok sosyal sorunları arasında SEEP’lerini gerçekleştirmelerine yardımcı olacaktır.
Unutmamak gerekir ki, Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesini imzalayan belediyeler taahhüt ettikleri süreler dahilinde SEEP’lerini hazırlamak ve planlarda belirttikleri eylemleri yerine getirmek durumundadırlar.
İmzacı belediyelerin tarafından hazırlanan ne kadar çok SEEP başarı ile tamamlanır ise gelecekte, Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi girişimi iklim krizini önlemeye yönelik hedeflerini gerçekleştirme olanağına sahip olacaktır.
Not: Öne çıkan görsel, Alvaro Reyes — Unsplash
