Birleşik Krallık Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı (DCMS) için hazırlanan ve ‘kamu hizmeti mütüellerinin’ rolünü ve potansiyelini, kamu hizmetlerini halka ulaştırmakta uygulanabilir bir seçenek olup olmadığı açısından inceleyen yeni bir araştırma geçtiğimiz günlerde yayınladı. Bu yazıda, CUSP araştırmacısı Ian Vickers araştırmanın ana bulgularını özetliyor.
Kamu hizmetlerini karşılıklılık, sosyal girişim ve demokrasi ile dönüştürmek
Hükümetin son dönemdeki siyasi uygulamaları ve muhalefet partilerinin karşıt teklifleri ışığında; ekonomik büyümeden kimin, nasıl yararlandığına dair sorular gündemde öne çıktı. Acil sosyoekonomik meselelere eğilmek için ihtiyaç duyulan ekonomik büyümenin (aslında ‘küçülmenin’) türüne dair kamuoyu tartışmalarında, alternatif girişimcilik ve yönetim biçimlerinin potansiyeli kanıta dayalı bilgi ile değerlendirilmeli. Middlesex Üniversitesindeki CUSP araştırmacılarının hazırladığı rapor, karşılıklılığın ve örgütsel demokrasinin ‘iyi’ ya da ‘anlamlı’ işlerin yaratımını desteklediğini; sosyal girişimlerin hizmet ettikleri ve sorumlu oldukları toplulukları güçlendirerek yer temelli yenilenmeye ve ‘seviye atlamaya’ katkıda bulunabileceğini gösteriyor.
Mütüel sosyal girişimler yeni bir olgu değil. Aslında uzun yıllardır farklı partiler tarafından desteklenmiş bir girişim türü. Birleşik Krallık çapında kamu sektöründen ‘ayrılma’ süreciyle kurulmuş; çalışan ve topluluk mülkiyeti ile yönetime olanak tanıyan yasal biçimler almış muhtemelen dört yüzden fazla böyle örgüt var. Mütüeller genellikle savunmasız ve dezavantajlı gruplara hizmet veriyorlar ve daha iyi, daha adil, daha sürdürülebilir bir toplum ve ekonomi için hayati öneme sahip sağlık, eğitim, gençlik hizmetleri, istihdam/beceri kazandırma, konut, sanat ve kültür gibi sektörlerde çalışıyorlar.
Rapor, son on yılda kurulan 12 mütüelin vaka analizini yaparak bu kuruluşların karşılaştıkları sorunları ve başarı gösterdikleri alanları inceliyor. Araştırmaya katılan ve aralarında mütüellerin liderlik takımlarının, çalışanlarının ve kullanıcı topluluklarının olduğu yüzü aşkın kişiyle yapılan görüşmeler ve grup tartışmaları, rapora hatırı sayılır miktarda bilgi ve sezgi sağlamış. Araştırma, mütüel modelinin etkinliğini ve değerli kamu ve topluluk hizmetlerini sunmak üzere değişik bağlamlara uyarlandığını açıklıyor. Bulgular mütüellerin başlıca güçlü yönlerini ve yeteneklerini de ortaya çıkarmış.
Demokratik yönetim tarafından yönlendirilen yenilik. Arzu edilen değişim ve yenilik, önceki deneyimlere kıyasla ayrılmış mütüellerde çok daha kolay ve hızlıdır ve 12 mütüel, kamu sektöründen ayrıldıklarından beri pek çok yeni fikir ve yaklaşım geliştirmiştir (önceki çalışmamızda da benzer sonuçlar elde edilmiştir). Kanıtlar, yeni demokratik kültürlerin daha az hiyerarşik ve daha az kısıtlayıcı olduğunu, çalışanların ve kullanıcıların karar alma süreçlerine ve hizmetlerin birlikte tasarlanmasına katkıda bulunma olanağı verdiklerini gösteriyor. Mütüeller ayrıca yeni finans kaynaklarına ulaşmak; diğer kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği ve ortaklıklar kurmak konusunda daha özgürler. Bu da yeniliğe kapı açabiliyor.
Araştırma, mütüellerin üyelerinin (çalışanları, kullanıcı toplulukları ve diğer paydaşları) enerjisinden ve fikirlerinden faydalanma ve üyelerine demokratik haklar vermeyi kolaylaştırma becerilerine özellikle ışık tutuyor. Karar vermenin ve hesap verebilirliğin üç ana düzeyi hakkında bilgi sağlıyor.
- Strateji: İleriye dönük iş planlamasına, büyümeye, çeşitlendirmeye, topluluk girişimlerine ve yeniliğe dair personelin ve topluluğun görüşleri.
- Şirket politikaları ve prosedürler: İnsan Kaynakları ve insan yönetimi işlevleri ile birlikte yeni demokratik örgütsel kimliğin, kültürün ve çalışma yöntemlerinin hayata geçirilmesinde özel bir role sahiptir.
- Operasyonlar ve gündelik hizmetlerin sunumu: Karar verme sürecinde yetki devri, ön saflarda çalışanların güçlendirilmesi ve hizmet kullanıcılarının katılımı; yenilikçi ortak tasarımı ve hizmetlerin ortak üretimini mümkün kılabilir.
Kamu ve topluluk hizmetlerinin bütünleştirilmesi ve geliştirilmesi. Mütüeller kullanıcı topluluklarının ihtiyaçlarını yakından bildiklerinden genellikle sosyal değerin nerede yaratılabileceğini tespit edebilecek konumdadırlar Çeşitlendirme faaliyeti çoğunlukla mütüelin ana hizmetleriyle yakından ilişkili yeni hizmetlerin geliştirilmesiyle ilgilidir. Bu, parçalı tedarik ve ‘politika öbeklerinin’ aşılmasına yardımcı olurken; finansman kuruluşları açısından sağlık, refah ve iyi oluş gibi karmaşık konulara yönelik hizmetleri bir araya getirmeyi cazip kılabilir.
Vaka incelemelerine konu olan 12 örgütün hepsi, farklı derecelerde ve farklı şekillerde de olsa, kuruluşlarından bu yana büyüyüp farklılaştı. Bir kez başladıktan sonra bir kuruluşun başarıyla büyümesi çoğunlukla Kamu Hizmeti (Sosyal Değer) Yasası doğrultusunda hem ‘sosyal değer’ sunabilmeye hem de ‘paranın karşılığını’ verebilmeye bağlıdır. Bunu rekabetçi bir ortamda başarmak girişimcilik dirayetini ve örgütlenme becerisini, doğru zamanda doğru yerde olmayı, doğru insanlara ve doğru ortaklıklara sahip olmayı, hepsine ilave olarak da son on yılda kamu ve toplum hizmetlerini etkileyen çoğunlukla da çalkantılı bir seyir izleyen politika ve piyasa ortamında ‘şanslı’ olmayı gerektiriyor.
Mütüel sosyal girişimler, kamu sektöründe pek rastlanmayan, kapsayıcı yenilik için bir ortam yaratıyorlar. Bunun yanı sıra mütüeller, sosyal değeri kişisel kazancın ve finansal getirinin üstünde tuttuklarından özel sektöre karşı sürdürülebilir bir alternatif oluşturuyorlar. Çalışanlarını ve hizmetlerini kullananları güçlendirerek, yeniliği ve hizmet entegrasyonunu destekleyerek, yerel ekonomileri ve sosyal sermayeyi güçlendirerek toplulukların refahına nasıl öncelik verilebileceğini gösteriyorlar. Onların deneyimlerinden alınan derslerin, Birleşik Krallık genelinde kentsel ve kırsal bölgelerde toplum temelli hizmetlerin nasıl tekrar canlandırılabileceğine ve büyüyen ihtiyaçlar karşısında nasıl daha hassas, sosyal açıdan daha yenilikçi olabileceğine dair bizi bilgilendirmek konusunda büyük bir potansiyeli var.
Raporun tamamı Hükümet internet sitesinden indirilebilir. Araştırma, destekleri dolayısıyla teşekkür ettiğimiz Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı için daha büyük bir projenin parçası olarak yürütülmüştür. Sosyal Girişim BK, vaka çalışması araştırmasına paralel olarak bir dizi Sektörün Durumu anketi de gerçekleştirmiştir.
Not 1: Ian Vickers’ın 27 Eylül 2022 tarihinde CUSP blogunda yayımlanan “Transforming community services through mutualism, social enterprise and democracy” başlıklı yazısından Barış Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
Not 2: Öne çıkan görsel, Denise Jans —Unsplash
