Sosyal para ya da topluluk parası, toplulukların dayanışmasını ve işbirliğini teşvik etmenin ve yerel ekonomileri canlandırmanın bir yolu olarak artan bir ilgi görüyor. O nedenle, özünde bir dayanışma ağı olan türetici topluluklarının sosyal para kullanması şaşırtıcı değil. Gelin sosyal paraya bir de deneyimlerden süzülen bilgilerle bakalım.
Bu uygulama, takasları kolaylaştıran sosyal para sayesinde yerel ekonomi etrafında ekonomik ve sosyal bir yenilenme süreci başlatarak ürün ve hizmet takası yapan bir türetici topluluğu oluşturmaya dayanıyor.
Sosyal para yerel ekonominin ve yerel toplulukların yenilenmesine, tüketim faaliyetlerinde bir güven ağı örülmesine, ekonominin yerel üretim ve toplulukların gerçek ihtiyaçları etrafında inşa edilmesine ve son olarak ekosistemi yenileyici üretken süreçlerin desteklenmesine hizmet ediyor.
Sosyal parayı hayata geçirmek için bazı fikirler
Topluluklarda ve ağlarda, farklı takas yöntemleri ve sosyal para uygulanmaktadır:
- takas
- çoklu ticaret; sosyal paranın kullanımıyla kolaylaştırılan topluluk takası
- tequio veya manovuelta; ortak fayda için gönüllü ortak çalışma
Bu süreç nasıl işleyebilir?
Arz ve talebi buluşturmak ve topluluğun ihtiyaçlarını karşılamak için bir türetici ağı oluşturulur.
Her bir türetici, ağın topluluk işleyişine ilişkin anlaşmalarla birlikte yıllık döngü için bir taahhütname imzalar.
Her türeticiye belli bir miktarda (mesela 100, 200 veya 500 birim) sosyal para verilir. Bu para, bir yıl boyunca ağ içindeki ürün ve hizmet alışverişini kolaylaştıracak ve topluluk için bir ekonomik destek sistemi oluşturacaktır. Bu sistemin yol gösterici ilkesi sosyal parayı biriktirmek değil, yerel ekonomi döngüsünü yeniden üreterek denge sağlamak ve alışverişleri çoğaltmaktır.
Aylık alışveriş fuarları düzenlenir, ancak türeticiler fuarlar dışında da alışveriş yapmaya devam edebilirler.
Kurulan topluluk aynı zamanda dayanışmacı bir tüketim topluluğudur ve dayanışmacı ticaret yoluyla yerel olarak üretilemeyen ürünleri dışarıdan almak için benzer ağlarla bağlantılar oluşturur.
Yıllık döngünün sonunda bir bilanço çıkarılır ve hesap denkliğine ulaşamamış türeticileri dengeye getirecek ödeme yapılır.
Multitrueke bilgi grafiği: 1) Türetici olarak kaydolduktan ve giriş eğitimini aldıktan sonra topluluğa yararlı mal veya hizmetleri sunarsınız. 2) Topluluk Parasını alırsınız ve bu parayı topluluk üyeleriyle yapacağınız alışverişlerde kullanmak üzere anlaşırsınız. 3) Fiyatlarınızı belirlerken dürüst olun. Ne de olsa ödemeler sosyal para ile yapılacak. 4) Topluluk paraları güvenilirliklerini kullanıldıkça pekiştirirler. Her değişimde para onu veren tarafından imzalanır, kişilerin topluluğa olan güvenlerini teyit eder ve sisteme değer katar. 5) Topluluk parası dolaşımda olmalıdır, biriktirilmemelidir. Dengeyi koruyun. 6) Mali yılın sonunda imzalar kontrol edilir. Ne kadar çok verirseniz, o kadar çok değer ve dayanışma yaratmış olursunuz.
Neden sosyal para kullanalım?
Bu uygulama, topluluk üyelerinin türeticiler, yani dayanışma ağı içinde sunulan ürün ve hizmetlerin tüketicisi olan üreticiler haline gelmeleri için verilen bir teşviktir. Bu nedenle, her bir türeticinin hangi ürün ve hizmetleri sunduğunun ve her birinin neye ihtiyacı olduğunun kontrol edilmesiyle arz ve talebin kesiştiği türetici toplulukları oluşturulur.
Bir takas kolaylaştırıcısı (sosyal para) kullanılmaya başlanır ve yıllık döngünün sonuna kadar takasların düzenli sayımı yapılır (yerel ekonomi bankası) ve nihai denge sağlanır.
Türetici topluluklarında sosyal paranın kullanılmasına yönelik bu uygulama, Meksika ve Latin Amerika’daki pek çok kolektifte uygulanıyor ve uygulanmanın yaygınlaştırılması konusu büyük ilgi çekmekte. Uygulamanın, yerel ekonomiyi tekrar canlandırıp kaliteli yerli üretimi teşvik etmekte ve topluluklarını sosyal açıdan yenileyen insanlar arasındaki erdemli güven ilişkilerini pekiştirmekte başarılı olduğu kanıtlanmıştır. Çoğu yıllardır işler durumda olan bu projeler Latin Amerika’da dayanışmacı ve dönüştürücü ekonomiler etrafında sağlam bir deneyim ve bilgi değişimi ağı oluşturmuştur.
Daha derine inmek
Sosyal Para sanatında uzmanlaşın
Bu konuda beceri edinmek için aşağıdaki kaynaklardan faydalanabilirsiniz.
İspanyolca kaynaklar
- Manual de monedas comunitarias Multitrueke Mixiuhca
- Página web de la Multitrueque Mixiuhca
- Sistema Multitrueque
- Documental de Monedas Comunitarias Transición México
- Páginas web del Foro Social Mundial:
WSF2024Nepal
Economía Solidaria FSM2024 - Currículum global de Economía solidaria
- Faros de esperanza para transformar la economía. La Coperacha (vídeo 5′)
- Sistematización y Mapeo de la Campaña por un Currículum Global de la Economía Social y Solidaria, y de la Universidad del Buen Vivir (pdf)
İngilizce kaynaklar
- Multitrueke Mixiuhca Community Currencies Handbook
- Community Currencies Transición México documentary (English subtitles)
- Global Curriculum of the Social Solidarity Economy
- Beacons of hope to transform the economy. La Coperacha (5′ video, automatic subtitles available)
- Systematisation and mapping of the Buen Vivir University and the campaign for a global curriculum of the social and solidarity economy (pdf)
- WSF2024Nepal
Bağlantıyı koparmayın
Bağlantıyı sürdürmek ve daha fazlasını öğrenmek için fırsatlar
Küresel Dayanışma Ekonomisi Müfredatı kampanyası gibi başka eğitim ortamları ve pratik uygulama toplulukları da bulunmaktadır.
Geçmişte Mixiuhca, sosyal paranın uygulanması konusunda kapsamlı ve iyi planlanmış çevrimiçi eğitim ortamları sunmuştur. Bunun devamı, örgütlerin ve Mixiuhca Multitrueque Topluluğu tozlayıcılar komisyonunun takvimlerinin uyuşmasına bağlıdır.
Şu anda Mexico City’nin kuzeyindeki biyo-bölgede (Comunidad de prosumidores NOAA) bir dayanışma ekonomisi ağını sağlamlaştırıyoruz ve Meksika’daki ilk dayanışma değişim topluluğu olan Tláloc’un mirasçısı CDMX’in (Feria Multitrueke Mixihuca) türeticiler ağının bir parçasıyız.
Geçiş Hareketi Sanal Platformu da bağlantı kurmak ve bu konuyu araştırmaya birlikte devam etmeye fırsat verebilir.
Not 1: Öne çıkan görsel yazara aittir.
Not 2: Roberto Spano’nun 19 Haziran 2024 tarihinde Resilience internet sitesinde yayımlanan yazısı Barış Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
