Sanatçıların büyük şirketlerin eğlence sektörü üstündeki tekeli yüzünden yaşadığı sıkıntılar, pandemi süreciyle daha da arttı. Bu zorluklar karşısında, Ampled adında bir çevrimiçi bir müzik platformu, sanatçıları desteklemek için onlarla birlikte çalışma kararı verdi.
Yeni kooperatif, pandemi sırasında hayranların müzisyenleri desteklemesine yardımcı oluyor
COVID-19’un yayılımını durdurma amacıyla verilen ve Birleşik Devletlerde şehir ve eyaletleri kapatan evlerden çıkmama emirleri müzisyenlere iki kat sert vurdu. Müzisyenlerin performanslarını gerçekleştirdikleri canlı müzik yapılan mekânları kapatma emirleri, aynı zamanda, pek çok müzisyenin ek gelir sağladığı restoran ve barların kapılarına da kilit vurdu. Müzisyenler, önceden istikrarsız olan geçim kaynaklarının bir gecede ortadan kayboluşuna tanık oldular.
Buna karşılık, Ampled çevrimiçi müzik platformunun arkasındaki müzisyenler kooperatifi, platformdan elde edilen gelirin yüzde yüzünü ilgili sanatçıya vermeye karar verdi, en azından yıl sonuna kadar.
2018’de New York’ta kurulan Ampled, COVID-19 ABD’ye ulaştığında halka açılmaya hazırlanıyordu. Platformun arkasındaki takımın dediğine göre, pandemiden önce zaten sanatçılar için bir şey yaratmaktansa sanatçılarla birlikte bir şey yaratmaya karar vermişlerdi. Platformun işlevselliği ve şirketin yönetimi konusunda müzik endüstrisindeki kendi deneyimlerinden ve profesyonel müzisyenlerle işbirliklerinden faydalanılmış. Bu işbirliği sadece Ampled’ın estetik olarak müzisyenlere hitap eden bir şey yaratmasını sağlamakla kalmayıp aynı zamanda yeni filizlenen şirkete bir kooperatif olmak için ilham verdi.
“Yaptığımız anketlere göre müzisyenler kooperatif modellerine halkın genelinden çok daha aşina,” dedi Ampled’ın ortak kurucusu Austin Robey. “Aynı zamanda kapitalizme karşı çok daha eleştirel bir bakışları var. Kolektif mülkiyet fikri sanatçıların çok sıcak baktığı bir şey. Ayrıca hem finans hem de karar verme sürecinde erişim ve şeffaflık için çok açık bir istek olduğunu duyduk.”
Sanatçıların Hakkı Sanatçılara
Bu anlayışla, Ampled kendini müzisyenleri güçlendirip ödüllendirecek bir tasarımla inşa etti. Kurucuları ve hissedarları tarafından yönetilme eğilimindeki yeni başlayan diğer şirketlerin aksine, Ampled’ın faaliyetleri çalışanları, müzisyenler ve onların hayranları tarafından yönlendiriliyor. Her grubun kooperatif yönetim kurulunda ayrılmış üç koltuğu var. Başlangıçta kazancın yüzde 75’i müzisyenlere tahsis ediliyordu – ta ki COVID-19’un beklenmedik sonuçları takımı 2020’nin kalanında her şeyi sanatçılara adamaya teşvik edene kadar. Sonrasında kooperatif müzisyenlere, hayranlara ve çalışanlara eşit söz hakkı vererek hasılat payını yeniden değerlendirecek.
Bir aylık bir beta testinin arkasından platform, Nisan sonunda halka açıldı. Şu anda ilk müzisyen grubunu ve yönetim kadrosunu işe başlatıyor; seçimler için tarih olarakAralık belirlendi. Kooperatif aynı zamanda New Museum tarafından yönetilen bir kuluçka merkezi olan NEW INC’den ve kooperatifler için bir hızlandırıcı olan Start.coop’tan etkileyici bir destek gördü.
Ampled, New Museum’da, New York, 28 Ocak 2020 (Vimeo)
Start.coop’un ortak yöneticisi Jessica Mason, “seçici kurulumuz Ampled’ın müzisyenlere mülkiyet ve kontrol veren çok yenilikçi bir model olduğunu hissetti ki endüstride durum genellikle bunun tam tersidir,” dedi. “Müzik endüstrisinin çoğu, müzisyenlerden değer istihraç etmek için kurulmuştur. Kazançlar öncelikle çevrimiçi müzik yayın hizmetlerine ve plak şirketlerine giderken asıl sanatçıların ödemeleri çok düşüktür. Ambled’ın bu sistemdeki eşitsizliği bozacak ve müzisyenleri doğrudan onları seven hayranlarına bağlayarak onlara kendi paylarını artırma fırsatı verebilecek potansiyeli var.”
Felaketlere Karşı Birlikte Direnmek
Start.coop ayrıca, COVID-19’un getirdiği güçlüklere rağmen Ampled ve diğer kooperatiflerin afetle başa çıkmakta geleneksel rakiplerinden daha donanımlı olduğuna inanıyor. Ampled’in durumunda en bariz rakipleri Spotify ve Patreon sanatçıları sömürdükleri gerekçesiyle uzun süredir eleştiriliyorlar ve pandemide herhangi bir anlamlı bir operasyonel yeniden yapılandırma sunarak çözüm aramaktansa bağış isteğinde bulunmakla yetindiler.
“Her endüstride – COVID-19 yüzünden büyük zarara uğrayanlar ile zenginleşenler – kooperatif mülkiyetinin daha dayanıklı işletmeler yarattığını ve iflas oranlarını düşürdüğünü gördük,” diyor Mason. “Çocuk bakım merkezlerinden gelecek Uber ve Facebook’a, eşitsizliği umursayan yeni kurucuların müşterek mülkiyeti seçmesi ve var olan işletmelerin müşterek mülkiyete geçmesi için muazzam bir fırsat var.”
Ampled salgının getirdiği yıkımı tanısa da orada bir fırsat da görüyor. Spotify’ın podcast yapımcısı Joe Rogan’a 100 milyon$ değerinde olduğu söylenen bir anlaşma teklif etmesine ve Patreon’un şirketin COVID-19 yardım fonuna sadece 10.000$ ayırmasına tanık olan sanatçılar, pek şaşırtmadan diğer seçenekleri yokluyorlar.
“Bu kriz masaya yeni fikirler getirme arzusunu körüklüyor,” diyor Robey. “Birkaç hafta önce gerçekçi görünmeyen şeyler şimdi mümkün. Sanatçıların kolektif olarak sahip oldukları bir platform mu? Eğer bunun işleyebileceği bir zaman varsa, o şimdi.”
Not 1: Arvind Dilawar’ın 15 Haziran 2020 tarihinde Shareable sitesinde yayımlanan “New co-op helps fans support musicians during pandemic” başlıklı yazısından Barış Soysaraç tarafından çevrilmiştir. Erişim
Not 2: Öne çıkan görsel, John Matychuk – Unsplash
