Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi yerel düzeyde iklim eylemine yönelik ulusötesi bir girişimdir. Sözleşmeyi imzalayan yerel yönetimlerin hazırladıkları Emisyon İzleme Envanterleri (EİE) kabul edilen ve uygulanan politika ve tedbirleri içermektedir. Palermo vd. (2020), belediyelerin emisyon azaltma politikalarını inceledikleri çalışmalarında 315 belediyenin bildirdiği 12.000’den fazla emisyon azaltma politikasını analiz etmiştir. Çalışma kapsamına dahil edilen belediyeler, girişime kuruluşunda katılan ve enerji tüketimin ve emisyonların azaltılması için güçlü liderlik ve temsilcilik sergileyen öncü imzacı belediyeleri temsil etmektedir.
Sosyoekonomik ve jeodemografik faktörler şehirlerdeki karbon emisyonları üzerinde etkili olabilmektedir. Katılımcı yerel yönetimler tarafından sunulan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planlarını ve EİE’yi içeren Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi veri seti, diğer kentsel özelliklere (örneğin belediye yapısı, nüfus yoğunluğu, bina stoku, arazi kullanımı vs.) ilişkin ayrıntıları içermemektedir. Bu nedenle, potansiyel belirleyicilerin çeşitliliğine rağmen, çalışma mevcut olanlara, mesela şehrin büyüklüğünü, iklimi ve GSYH’yi karakterize eden bir faktör olarak kabul edilen nüfusa odaklanmıştır. Şehirlerin özellikleriyle ilgili bağlamsal etmenler arasında nüfus (ikamet eden kişi sayısı), yerel iklim (Isıtma Gün Dereceleri) ve ekonomik durumun bir göstergesi olarak şehrin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH) yer almaktadır.
Sektörlere Göre Politikalar
EİE’deki politikaların eylem alanlarına göre sınıflandırılması, belediyelerin emisyon azaltma hedeflerine ulaşmada odaklandıkları sektörlerin belirlenmesine olanak tanır. Binalar, Diğer, Kent Aydınlatması, Sanayi, Ulaşım ve Yerel Enerji Üretimi sektörlerindeki politikaların dağılımı Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1’den görüleceği gibi, imzacı belediyeler çabalarını çoğunlukla Binalar sektörü üzerinde (%46) yoğunlaştırmıştır. Binalar sektörünü Diğer (%18) ve Ulaşım (%18) sektörleri izlemektedir. Belediyeler için isteğe bağlı bir alan olan sanayi sektörü (%2) en küçük paya sahiptir.
Tablo 1. Sektörlere göre politikaların dağılımı (%)
| Sektör | (%) |
| Bina | 46 |
| Diğer | 18 |
| Kent Aydınlatması | 6 |
| Sanayi | 2 |
| Ulaşım | 18 |
| Yerel Enerji Üretimi | 10 |
Nüfusa Göre Politikalar
Tablo 2’de, politikaların sektörler bazında nüfusa göre dağılımı sunulmuştur. Bina sektörü, tüm nüfus kategorilerinde en fazla sayıda politikaya sahiptir. Diğer ve Ulaşım sektörleri de tüm nüfus kategorileri için sayısal olarak bina sektörünü takip etmektedir.
Nüfusu 100.000 kişinin altındaki belediyelerde, Bina sektöründeki politikalar en yüksek katkıya sahiptir. Diğer nüfus gruplarına göre, Bina sektörü daha az baskın olmasına rağmen, Yerel Enerji Üretimine yönelik politikalar, nüfusun 250.000 kişinin üzerindeki belediyelerde, emisyon azaltma hedeflerine ulaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Tablo 2. Nüfusa göre politikaların dağılımı
| Nüfus<10.000 140a |
Nüfus<=100.000 37a |
Nüfus>250.000 24a |
|
| Sektör | Politika Sayısı (%) | Politika Sayısı (%) | Politika Sayısı (%) |
| Bina | 2.327 (51) | 733 (43) | 444 (35) |
| Diğer | 768 (17) | 304 (18) | 235 (19) |
| Kent Aydınlatması | 290 (6) | 95 (6) | 67 (5) |
| Sanayi | 49 (1) | 43 (3) | 33 (3) |
| Ulaşım | 692 (15) | 342 (20) | 305 (24) |
| Yerel Enerji Üretimi | 450 (10) | 188 (11) | 170 (14) |
| Toplam | 4.576 (100) | 1.705 (100) | 1.254 (100) |
aBelediye sayısı
GSYH ve İklim Koşullarına Göre Politikalar
Tablo 3’te izlenebileceği gibi, iki GSYH kategorisinde küçük farklılıklarla benzer politika dağılımları mevcuttur. Tabloda Satın Alma Gücü Paritesine göre kişi başına GSYH kullanılmıştır. 100 değeri Avrupa Birliği (EU 28) ortalamasına eşitlenmiş değerdir. Bina sektörü en büyük paya sahipken onu Ulaştırma ve Diğer gruplandırması altındaki sektörler takip etmektedir. En küçük pay ile Sanayi sektörüne aittir. En büyük fark düşük oranlı Yerel Enerji Üretimi sektöründe ortaya çıkmaktadır.
Tablo 3. GSYİH değerlerine göre politikaların dağılımı (%)
| Sektör | GSYH>100 | GSYH<100 |
| Bina | 45 | 45 |
| Belediye Binaları | 29 | 22 |
| Konutlar | 11 | 14 |
| Üçüncül Binalar | 5 | 9 |
| Diğer | 18 | 19 |
| Kent Aydınlatması | 6 | 7 |
| Sanayi | 2 | 3 |
| Ulaşım | 17 | 20 |
| Yerel Enerji Üretimi | 12 | 6 |
Tablo 4’te iklim sınıfına göre (soğuk, orta ve sıcak) politika dağılımları sunulmuştur. Bina sektöründeki politika sayısı üç iklim sınıfında da daha yüksek orandadır. Binalara yönelik politikalar, sıcak olarak sınıflandırılan bölgelerde bulunan belediyelerde %54’e ulaşmaktadır. Bu sonuç, soğuk iklimdeki binaların hangi maliyet etkin eylem fırsatı sunabileceğine ilişkin beklentilerden farklıdır. Yerel Enerji Üretim sektöründe politikalar, soğuk (%14) ve orta (%15) iklim sınıfına ait belediyelerde, sıcak (%7) iklim sınıfına ait belediyelere göre daha fazladır.
Tablo 4. İklim sınıfına göre politikaların dağılımı (%)
| Sektör | Soğuk | Orta | Sıcak |
| Bina | 34 | 35 | 54 |
| Diğer | 26 | 22 | 14 |
| Kent Aydınlatması | 4 | 5 | 7 |
| Sanayi | 3 | 3 | 1 |
| Ulaşım | 19 | 20 | 17 |
| Yerel Enerji Üretimi | 14 | 15 | 7 |
Sektörlere Göre Politikaların Uygulanma Durumu
Politikaların, sektör bazında uygulama durumları Tablo 5’te sunulmuştur. Tablo 5’ten görüleceği gibi uygulama durumuyla ilgili olarak, Tamamlanmış ve Devam Eden politikaların çoğunluğu Bina sektörüne aittir. Ulaşım sektörü, özellikle Devam Eden statü açısından bunu takip etmektedir. Yerel Enerji Üretimi, Ulaşım ve Diğer sektörler, uygulamanın Tamamlanmış, Başlamamış ve Ertelenmiş hali arasında dengeli paylara sunmaktadır.
Tablo 5. Sektör bazında politikaların uygulanma durumu (%)
| Sektör | Tamamlanmış | Devam eden | Başlamamış | Ertelenmiş |
| Bina | 45,4 | 43,7 | 47,0 | 45,7 |
| Diğer | 17,6 | 18,6 | 18 | 19,4 |
| Kent Aydınlatması | 9,9 | 6,9 | 3,3 | 3,8 |
| Sanayi | 0,8 | 2,4 | 2 | 1,6 |
| Ulaşım | 14 | 19,9 | 17,9 | 17,7 |
| Yerel Enerji Üretimi | 12,3 | 8,5 | 11,8 | 12,0 |
Değerlendirme
Politikaların eylem alanlarına göre sınıflandırılması, belediyelerin emisyon azaltım hedeflerine ulaşmada odaklandıkları sektörlerin belirlenmesine olanak tanımaktadır. Çalışmada belirlenen altı sektördeki politikaların dağılımı, imzacı belediyelerin çabalarını çoğunlukla Binalar sektörü üzerinde yoğunlaştırdığını göstermektedir. Tüm şehir sınıflarında (nüfus, iklim ve GSYH) hem mutlak hem de göreceli olarak en yüksek sayıda politika aracı Bina sektörüne yöneliktir. Belediye Binaları, mutlak anlamda politika araçlarının çoğunu içeren alandır.
Bina ve ulaştırma sektörlerinin yüksek oranda yer alması, strateji ve planın hazırlanmasında belediye binaları, konutlar ve üçüncül binalar ile ulaştırma sektörlerine ilişkin tedbirlerin zorunlu olduğunu belirten Belediye Başkanları Küresel İklim ve Enerji Sözleşmesi yönergeleriyle güçlü bir şekilde bağlantılıdır. Aynı nedenle, kılavuzda isteğe bağlı bir alan olan sanayi sektörü en küçük paya sahiptir.
Not: Öne çıkan görsel, tartila — Freepik
