Bir Kooperatif Nasıl Kurulur?

Sosyal Ekonomi blogunun yayın hayatında olduğu son üç yıl içinde kooperatifçiliğe olan ilginin giderek arttığına tanık olduk. Pek çok kişi yeni bir kooperatif kurma fikrini hayata geçirmenin yollarını arıyor. Yeni bir kooperatif kurmak ile ilgilenenlerin aklındaki ilk soru doğal olarak, “bir kooperatif nasıl kurulur?” olmakta. Onların bu sorusunu yanıtlayan; kooperatif kuruluşu ve işletilmesi konularında yalın, anlaşılır açıklamalar sunan ve internet üzerinden erişilebilir olan kaynakları aşağıda sizinle paylaşıyoruz.

1. Kooperatif Nedir?

ILO Türkiye Ofisi tarafından hazırlanan grafik rehberde; kooperatif tanımı, evrensel kooperatifçilik ilkeleri, kooperatiflerin önemi, güçlü ve zayıf yönleri, fırsatlar ve tehditler özetlenmiş. Erişim

2. Kooperatif Kuruluş Aşamaları: 20 Adımda Kooperatif Kuruluş Rehberi

Yine ILO Türkiye Ofisi tarafından hazırlanan bir grafik rehber. Türkçe dışında İngilizce, Arapça ve Farsça dillerinde kooperatif kuruluş aşamaları basit adımlar halinde özetlenmiş. Adımların görselleştirilmiş olması bakımından bilgiler oldukça kolay anlaşılır bir biçimde sunulmuş.  Erişim

3. KOOP.Kur

ILO İnsana Yaraşır İş Ekibi Bangkok ve ILO İşletmeler Bölümü, Kooperatifler Birimi tarafından ortak olarak hazırlanan KOOP.Kur’un Türkçe’ ye çevirisi bir sosyal kooperatif olan Genç İşi Kooperatif tarafından yapılmış. KOOP.Kur bir eğitim aracı olmakla birlikte kooperatife tüzel kişilik kazandırmadan önce izlenmesi gereken adımları içermesi sebebiyle kooperatif kurmayı ve işletmeyi düşünenler bir eğitimci olmadan da bu kaynaktan yararlanmayı düşünebilirler. Kitapçıktaki dört modül sırasıyla şu başlıkları taşıyor:

• Çekirdek Gruptaki Ortakları ve İş Fikrini Belirlemek
• İş Fikrinin Fizibilitesini İncelemek
• İş Planını Hazırlamak
• Teşkilat Yapısı

Modüller altında yapılması önerilen faaliyetler, her aşamada alınması gereken kararlara odaklanmakta. Sahadaki birçok örnekte, kooperatif kurmak isteyenlerin önce kooperatifi kurmak ve daha sonra ise kooperatifin faaliyetlerine karar vermek gibi yanlış bir yönde ilerlemeye çalıştıklarını görüyoruz. Yeni bir kooperatif kurmak isteyenlerin KOOP.Kur’daki ilk üç modülü dikkatlice incelemeleri ve potansiyel kooperatif ortakları ile birlikte çalışmaları, sağlam bir kooperatif kurmak açısından yarar getirecektir. Erişim

4. Kooperatifçilik Eğitim Kitabı

Kooperatifçilik Eğitim Kitabı, Ankara Kalkınma Ajansı tarafından koordine edilen Güçlü Eğiticiler Güçlü Kooperatifler Projesi kapsamındaki çıktılardan biri. Ankara Kalkınma Ajansı, Co-operative College, DGRV, Legacoop Puglia’dan katılımcılar tarafından yayına hazırlanan kitaba, DGRV Türkiye ve Üretkeniz Biz Kooperatifi’nden de katkıda bulunulmuş. Kitapta ele alınan konular altı başlık altında toplanmış:

• Kooperatifçiliğin Temelleri
• Kooperatif Kurmak
• İş Planı, Stratejik Planlama ve Finansal Yönetim
• Kooperatiflerde Performansın İzlenmesi ve Denetim
• Başarı için Beceriler
• İletişim ve Pazarlama

Koop.Kur gibi, bu kitabın da eğiticiler eşliğinde çalışılması daha yararlı olacaksa da yeni bir kooperatif kuracaklar birlikte göz atmayı düşünebilirler. Erişim

5. Kooperatifçilik Eğitim Seti

Sabancı Vakfı’nın mali desteği ile Genç İşi Kooperatif tarafından hazırlanan Kooperatifçilik Eğitim Seti altı bölümden oluşuyor:

• KOOP101 Temel Kooperatifçilik
• KOOP201 Kooperatiflerde Yönetişim ve İletişim
• KOOP301 Kooperatiflerde Mali İdare
• KOOP401 Kooperatif Yönetiminde Hukuki Boyut
• KOOP501 Kooperatiflerde İş Geliştirme
• KOOP601 Toplumsal Cinsiyet

Kitapçığın ayırt edici yanlarından biri sosyal kooperatif modeli hakkındaki bilgileri içermesi. KOOP101 Temel Kooperatifçilik bölümünde, sosyal kooperatif tanımına, özelliklerine, Avrupa Birliği’ndeki sosyal kooperatifçiliğin durumu hakkındaki bilgilere yer verilmiş. Bir diğeri, KOOP201 Kooperatiflerde Yönetişim ve İletişim bölümünde sosyal kooperatifler ve daha genel olarak yeni nesil kooperatiflerin uyguladıkları sosyokrasi ve konsensus gibi karar alma mekanizmalarının tanıtılmış olması. Son olarak, toplumsal cinsiyet bölümüne ayrılan KOOP601’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin nasıl sağlanabileceğine ilişkin ipuçlarını bulmak mümkün. KOOP301, 401 ve 501 muhasebe, mevzuat ve iş geliştirme gibi daha teknik konuları kapsıyor. Erişim

6. 100 Soruda Kooperatifçilik

Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan kitapçık, yeni kooperatif kuracaklar kadar kooperatif ortağı olanlar için de yol gösterici bilgiler içeriyor. Beş bölümden oluşan kitapçık, pratik sorular ve onların yanıtları biçiminde düzenlenmiş. İlk bölüm kooperatifçiliğe ilişkin genel bilgilere ayrılmış. İkinci bölümde kooperatif ortaklarına ve üçüncü bölümde kooperatif organlarına ilişkin bilgilere yer verilmiş. Kooperatifin hesapları ve defterleri ile dağılma, tasfiye, birleşme konuları dördüncü ve beşinci bölümlerde ele alınmış. Kooperatif yöneticileri, ortakları ve denetçilerinin görev ve sorumluluklarına dair mevzuat bilgilerini içermesi ile kitapçık bir başucu rehber olma özelliğine sahip. Erişim

7. Kooperatiflerin Vergisel Boyutu

Ticaret Başmüfettişi Yusuf Üstün ve Yeminli Mali Müşavir, E. Gelirler Kontrolörü İbrahim Hak tarafından kaleme alınan kitap, İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası tarafından basılmış ve aynı zamanda internet siteleri üzerinden açık erişime sunulmuş. Kooperatif işletmelerin vergicilik ve vergi hukuku alanında nasıl ele alındığı konusu kitabın odağını oluşturuyor. Oldukça ihmal edilmiş bu alanda güvenilir bir kaynak olan kitabın sonuna eklenen kavram dizini kullanımını kolaylaştırmış. Kooperatifçilik alanına yeni girecekler kadar mevcut kooperatif ortaklarının ve yöneticilerinin de el altında bulundurmalarında yarar var. Erişim

8. Koopdestek.org.tr

Genç İşi Kooperatif tarafından hazırlanan Koopdestek.org.tr çevrimiçi bir kooperatif destek noktası. Kooperatifçilerin sıklıkla sordukları sorulara avukat, mali müşavir ve kooperatif uzmanlarının verdikleri yanıtları içeren bir soru-yanıt platformu. İnternet sayfasında yer alan arama çubuğuna sorunun anahtar sözcükleri yazılarak çıkan sorulardan uygun olanlar seçilerek yanıtlar görüntülenebiliyor.

Ayrıca ana sayfada yer alan kategorilerden (Finansal Sürdürülebilirlik / Hassas Grup – Genç / Hassas Grup – Mülteci / Hassas Grup – Ücretsiz Ev Emekçisi / Kaynak Geliştirme / Mevzuat / Sosyal kooperatifler / Temel Bilgi / Yönetişim) seçim yapılarak ilgili kategori altındaki sorulara ve dolayısıyla yanıtlara erişilebiliyor. Erişim

Sıra Sizde…

Kooperatif kurmakla ilgilenenlerin bu sorumluluğu üstlenmeden önce, kooperatif modelinin kendi gereksinimlerine, beklentilerine ve içinde bulundukları koşullara uygunluğundan emin olmaları gerekiyor. Kooperatifçilik doğru uygulandığında güçlü bir araç ancak gerçekçilikten uzak romantik düşüncelerle değil, bilgi ve farkındalık ile girilmesi gerekilen bir alan olduğu unutulmamalı. Bu bakımdan bilgilendirici yayınların artması oldukça sevindirici.

Bu yazıda internet üzerinden ulaşılabilecek kaynakları paylaştık. Kooperatifçilik ve daha genel olarak sosyal ve dayanışma ekonomisine ilişkin kitapları merak ederseniz blogun Kitaplar sayfasına bakmanızı öneririz.

Kooperatif ortağı olmayı düşünenler, bu kaynaklardan yararlanıp kooperatifleri kendinizin ve çevrenizin hayat kalitesini arttırmak için kullanmak sizin elinizde.