Markalaşma, kadın kooperatiflerinin gelişmeye en fazla ihtiyaç duydukları konuların başında geliyor. Eğitim taleplerinde bu alanın sıklıkla öne çıkması, kooperatiflerin sürdürülebilir başarı ve pazarlama hedeflerine ulaşmalarında markalaşmanın ne kadar kritik bir rol oynadığını gösteriyor.
Markalaşma geniş bir disiplindir ve pazar analizi, iletişim, strateji, konumlandırma, reklam, tanıtım, tasarım gibi çok sayıda alt alanı kapsar. Bu yazıda, markalaşma sürecinin başında olan kooperatiflerin karşılaştıkları zorluklara odaklanarak, sorunlara yönelik çözüm önerileri sunmayı ve yol gösterici bir içerik oluşturmayı hedefliyorum.
Markalaşma, sürekli gelişmeye ve öğrenmeye açık kalmamız gereken dinamik bir alandır.
Teknolojik gelişmelerden çevresel faktörlere, sosyolojik etkilerden ekonomik belirsizliklere kadar pek çok alanda hızla değişen bir dünyada yaşıyoruz. Bu değişimler, yaşam tarzlarını köklü bir biçimde etkiliyor ve markaların sürekli olarak yeni uyum stratejileri geliştirmesini zorunlu kılıyor.
Kadınlarda gözlemlediğim önemli bir özellik var. Bu gözlemimi destekleyen araştırma sonuçları da mevcut (Öz, 2022).[*] Kadınlar, hayatlarının her döneminde öğrenmeye son derece açık oluyorlar. Bu öğrenme merakı kadın kooperatiflerinin yenilikleri takip etmelerini kolaylaştırıyor ve markalaşma yolculuğunda kritik bir güç ve avantaj olarak öne çıkıyor.
Markalar ilgi bekler.
Türkiye genelinde kadın kooperatifleri ağırlıklı mikro işletmeler olarak karşımıza çıkıyor. Bu yapılarda operasyonların kısa vadeli ve sıklıkla anlık çözümlerle yönetildiğini görüyoruz. Kooperatif ortakları genellikle günlük operasyonel işlerle meşgul oluyorlar ve bu nedenle marka odaklı planlama ve çalışmalar için yeterli zamanı ayıramıyorlar. Bu durum, kooperatiflerin marka kimliğini güçlendirmek ve pazarda etkili bir şekilde yer almak için gerekli stratejik adımları atmalarını zorlaştırıyor.
| Sorun: Marka Odaklı Planlama ve Çalışmalara Zaman Ayıramama Çözüm önerisi: Düzenli marka toplantılarının iş takvimine alınması ve kararlılıkla uygulanması. Karar alma, haftalık iş akışını takip etme ve performans değerlendirme olarak üç faaliyet alanında toplantı planlanması aşağıda belirttiğim düzende yapıldığında markanın gelişimine ciddi katkı sağlayabilir.
|
Markalaşma yolculuğunu çocuk büyütmeye benzeterek anlatıyorum bazı eğitimlerde. Günlük iş telaşından başımızı kaldırıp çocuğumuzun sevgi ve ilgi isteyen gözleriyle karşılaşmak gibi. Markanız da aynı şekilde ilgi ister, dikkat ister ve geleceğini planlamanızı bekler.
Marka kimliği oluşturmak
Marka kimliği, bir ürünün veya hizmetin hedef kitlesinde doğru bir algı oluşturmak için oluşturulan tüm bileşenlerin toplamıdır. Bu kimlik, markayı temsil eden ve rakiplerinden ayıran görsel ve sözel öğeleri içerir.
| Sorun: Marka kimliği sadece amblem logodan ve etiketten oluşur algısı. Çözüm önerisi: Marka kimliği tanımının tüm unsurlarının öğrenilmesi ve uygulanması |
Marka kimliği bir insanın kimliğine benzetilebilir. Önce esas bir özden, fiziksel özelliklerden, kişilik özelliklerinden, bir isimden ve kelime haznesinden oluşur. (Prof. Dr. Aslıhan Nasır, 2022)
Şimdi bu tanımı güçlü bir marka kimliği geliştirmenin temel aşamaları ile birleştirelim.
Markanın Özü
- Marka Stratejisi: Markanın uzun vadeli hedeflerini ve nasıl bir konumlandırma yapılacağını belirlemek. Bu strateji, markanın pazar içinde nasıl yer alacağını ve rekabet avantajını nasıl elde edeceğini belirler.
- Marka Amacı: Markanın neden var olduğunu, ne tür bir değeri sunduğunu ve hedef kitlesine nasıl hizmet edeceğini açıkça tanımlamak.
Markanın Kişilik Özellikleri
- Hedef Kitle: Markanın kimlere hitap edeceğini ve hangi demografik, psikografik özelliklere sahip grupları hedefleyeceğini belirlemek.
- Marka Değerler Seti: Markanın temel değerlerini tanımlamak. Bu değerler, markanın kişiliğini ve tüm iletişim stratejilerini şekillendirir.
Markanın Fiziksel Özellikleri
- Markanın Görsel Kimliği: Bu aşamada, logo, renk paleti ve tipografi tasarımını içeren bir kurumsal kimlik rehberi oluşturulmalıdır. Bu rehber, markanın görsel temsilini ve tutarlılığını sağlamak için temel bir kılavuz sunar.
- Markanın Sözel Kimliği: Markanın ses tonu, konuşma stili, iletişim tarzı, anahtar mesajlar ve slogan gibi unsurları belirlemek bu aşamanın kapsamındadır. Sözel kimlik, markanın hedef kitlesi ile nasıl iletişim kurduğunu ve marka kişiliğini nasıl ifade ettiğini şekillendirir.
Bu çalışmaları yürütürken marka danışmanları ve marka eğitimlerinden destek alınmasını tavsiye ediyorum. Özel şirketlerden alınacak hizmetin bedellerini yüklenmeyi tercih etmeyen kooperatifler kalkınma ajansları, yerel yönetimler ve derneklerden yardım almanın yollarını araştırabilirler.
Marka Tescili
Sıklıkla ihmal edildiğini gördüğüm bir konu. Marka tescili, markanın yasal ve ticari haklarını korumanın yanı sıra, iş stratejilerini destekleyen önemli bir adımdır.
Markalar tescilinin faydaları:
- Hukuki Koruma: Tescil, markanızı izinsiz kullanımlara karşı korur.
- Özgünlük ve Ayrışma: Tescil, markanızın piyasada diğerlerinden ayırt edilmesini sağlar. Bu, markanızın tanınabilirliğini artırır ve rekabet avantajı sağlar.
- Mülkiyet Hakları: Tescil edilmiş marka, size markanın münhasır kullanım hakkını verir ve markayı yasal olarak sahiplenmenizi sağlar.
- Güvenilirlik ve İtibar: Tescil, markanın ciddiyetini ve profesyonelliğini gösterir, bu da müşteri güvenini artırır ve markanın piyasadaki itibarını güçlendirir.
Marka tescil başvurusu hakkında detaylı bilgiye Türk Patent ve Marka Kurumu internet sitesinden ulaşabilirsiniz. Başvuru işlemini bu site üzerinden gerçekleştirebilir veya kooperatifleri destekleyen yerel yönetimler, kalkınma ajansları, vakıflar ve dernekler gibi kurumlardan yardım alabilirsiniz.
Başvuru öncesinde benzer marka araştırması yapılması vakit kazandırır ve tescillenmiş bir marka ismine yatırım yapma riskini ortadan kaldırır. Türk Patent ve Marka Kurumu’nun internet sitesinde, marka sorgulama alanında seçtiğiniz ismin kullanımda olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
Ürününüz özgün mü?
Özgünlük, markanın rekabetçi bir ortamda dikkat çekmesini, satış potansiyeli elde etmesini ve uzun vadeli marka değeri oluşturmasını sağlar. Bu, müşteri sadakatini güçlendirir ve markanın pazarda güçlü bir konum elde etmesine katkıda bulunur.
| Sorun: Kadın kooperatiflerinin ürün gamında belli kategorilerde ciddi yığılmalar yaşanıyor. Örneğin, Türkiye’nin istisnasız her ilinde çok sayıda kooperatifin tarhana, erişte, mantı, reçel ve salça gibi gıda ürünlerini ürettiğini ve satışa koyduğunu gözlemliyoruz. Bu örnekler çoğaltılabilir. Pazarda görülen bu tür doygunluklar, kooperatiflerin rekabet avantajlarını korumak için yenilikçi ve özgün ürünler geliştirmelerinin gerekliliğini göstermekte. Çözüm önerisi: Yöreye özgü değerlerle özgün ürünler geliştiren kooperatiflerin pazarda başarılı sonuçlar elde edebildiklerini görüyoruz. Dayanışma dünyasının en güzel yanlarından biri, bilginin paylaşılmasıdır. Farklı bölgelerdeki kooperatifler arasında iletişim ağı kuvvetlendirilirse başarılı uygulamaların yaygınlaştırılması mümkün olabilir. Bir diğer yöntem üst birliklerden destek alınması olabilir. Simurg Kadın Kooperatifleri ağının internet sitesinde Türkiye genelindeki kadın kooperatifleri ve ürün kategorileri incelenebilir. Ayrıca, üst birlikler ve kalkınma ajansları ile bağlantı kurularak, aynı bölgede faaliyet gösteren kooperatifler arasında ürün dağılımını koordine etmek mümkün olabilir. Bu tür işbirlikleri, kooperatiflerin pazar payını artırmak ve ürün çeşitliliğini geliştirmek için etkili bir strateji olabilir. Bu sayede markanın farklılaşan ürün fikirleri ile özgün bir yapıda oluşturulması mümkün olacaktır. |
Bugün markalaşma yolunda kooperatiflerin değişime uyum sağlama kabiliyetlerinden, haftalık ve aylık iş akışında marka odaklı toplantılara vakit ayrılmasının öneminden, marka kimliği tanımından ve kimlik oluşturma adımlarından, özgün ve farklılaşan ürünleri seçmenin avantajlarından bahsettim. Markalarımıza tescil almanın öneminin altını çizerek gerekçelerini sıraladım.
Markalaşma süreci doğru yönetilen markalar, kooperatiflerin uzun vadeli başarısını ve toplumsal etkisini artırmada temel bir rol oynar.
[*] Bu meta-analiz çalışması, Türkiye’de son yirmi yılda yaşam boyu öğrenme eğilimlerine ilişkin yapılan çalışmaları cinsiyet farklılıkları bağlamında özetlemiştir. Çalışmada öne çıkan bulgulardan birincisi, örneklem grubundaki kadınların yaşam boyu öğrenmeye ilişkin eğilimlerinin erkeklere göre daha olumlu olmasıdır.
Kaynakça
Öz, E. (2022). The Impact of Gender Differences on Lifelong Learning Tendencies in Turkey: A Meta-Analysis. Sage Open, 12(2). Erişim
Nasır, A. (2022). Sürdürülebilir Marka Stratejileri Eğitimi. Boğaziçi Üniversitesi Yaşam Boyu Eğitim Merkezi.
Not: Öne çıkan görsel, Paul Klee, Color Chart ‘Qu 1’ (1930) ile pop art çilekler.
